Centrum Kultury Jidysz

Pamięci Marii Janion

Wczoraj wieczorem zmarła profesor Maria Janion – wybitna znawczyni polskiego romantyzmu, krytyczna badaczka i komentatorka polskich mitów narodowych i przemian dominujące w polskiej kulturze paradygmatu romantycznego. Jej prace „Do Europy tak, ale razem z naszymi umarłymi”, a następnie „Bohater, spisek, śmierć. Wykłady żydowskie” – stawiały ważne, trudne, bolesne pytania o historię polsko-żydowską i żydowsko-polską widziane w całej ostrości. W „Wykładach żydowskich” obok uważnych lektur romantyków – m.in. Mickiewicza, Krasińskiego i analiz polskich i polsko-żydowskich mitologii (filo- i antysemickich), proponowała wspaniałe odczytania autorów żydowskich – tych piszących po polsku lub dostępnych Jej w przekładzie. Jednocześnie ogromnego potencjału dla kontynuacji podjętych przez nią, pionierskich badań upatrywała w lekturach autorów piszących w jidysz i po hebrajsku. W tekście „Krew i duch. Żydzi romantyków” pisała:

„Od lat wyobrażałam sobie tematy, jakie podejmą nowe pokolenia polskich humanistów, dla których znajomość jidysz i hebrajskiego (…) będą już nie barierą, a podstawowym narzędziem pracy. Marzenie się urzeczywistniło. Otchłań po Zagładzie zaczęła się zapełniać, powstają teksty, książki i kolejne kręgi naukowych środowisk. Odbieram to jako rodzaj cudu, przybliżającego nas jednak raczej do tragicznej samoświadomości aniżeli tego, co romantycy nazywali <<upiciem się duchem>>. Odczytana w rdzennym piśmiennictwie żydowskim recepcja kościuszkowskich i mickiewiczowskich idei nie jest wiedzą radosną. (…).” Kończyła swój tekst wyrażając nadzieję, że badanie polsko-żydowskiego kontaktu z żydowskiej perspektywy, poprzez pisane w językach żydowskich teksty, będzie służyć „odnowieniu bólu i żałoby po Zagładzie. Wciąż uznaję to – zaznaczała – za najwyższą – niech będzie i opatrznościową- powinność polskiej wspólnoty.”

Mamy nadzieję, że naszą pracą, jako Centrum Kultury Jidysz, będziemy mogli – choćby w niewielkim stopniu – przyczyniać się do dalszego urzeczywistniania marzenia prof. Janion – kształcąc kolejnych badaczy znających jidysz i hebrajski i krytycznie spoglądając na polsko-żydowską historię i literaturę w Janionowskim duchu.

Żegnamy mistrzynię kilku pokoleń polskich humanistów, osobę, której krytycznego głosu będzie nam szczególnie brakować.

Kowed ir ondenk! כּבֿוד איר אָנדענק!

tekst: K. Szymaniak

grafika zapraszająca na festiwal Warszawa Singera 2020

CKJ na Festiwalu Singera!

Zapraszamy na nasze wydarzenia organizowane w ramach XVII Festiwalu Warszawa Singera!

 

 

22.08 SOBOTA, godz. 11

Spektakl dla dzieci: Program BRZECHWAŁKI oraz premiera etiudy Płaszcz Józefa w wykonaniu Teatru lalkowego SIMCHE – UTW Centrum Kultury Jidysz

Podczas Festiwalu Teatr zaprezentuje program „Brzechwałki” oparty na wierszach Jana Brzechwy, będzie można zobaczyć także materiał „Jedziemy z Tuwimem, zawierający najpopularniejsze utwory Juliana Tuwima. Będzie też miała miejsce premiera etiudy „Płaszcz Józefa” – bajki recyclingowej.

Czas trwania: 60 minut

Miejsce: TEATR ŻYDOWSKI – ul. Senatorska | Wstęp po potwierdzeniu obecności.

Zapisy: biurofestiwalowe@shalom.org.pl lub tel. 575 292 496, 731 617 015 – wejściówki do odbioru w Biurze Festiwalowym, ul. Senatorska 35

 

23.08 NIEDZIELA, godz. 11

„CWISZN – między kulturą żydowską a polską” – Dzień Otwarty Centrum Kultury Jidysz

W programie warsztaty piosenki jidysz prowadzone przez Teresę Wrońską, ekologiczne warsztaty plastyczne (dla dzieci 8-12 lat), pokazowe lekcji jidysz i hebrajskiego, warsztaty kaligrafii, spacer po Muranowie z Franciszkiem Bojańczykiem oraz warsztaty krótkich form filmowych (dla młodzieży 12-16 lat)

Szczegóły: http://shalom.org.pl/cwiszn-miedzy-kultura-zydowska-a-polska-dzien-otwarty-centrum-kultury-jidysz/

Miejsce: Centrum Kultury Jidysz, ul. Andersa 15

Na wszystkie wydarzenia Dnia Otwartego CKJ obowiązują zapisy (do 20 sierpnia) pod adresem: ckj@jidysz.org.pl lub tel. 22 409 91 00

 

24.08 PONIEDZIAŁEK, godz. 11

Dzień otwarty Uniwersytetu Trzeciego Wieku Teatru Żydowskiego – Centrum Kultury Jidysz

W programie prezentacja filmu o działaniach UTW, warsztaty pantomimy, wykład “Żydowska menażeria fantastyczna” Moniki Krajewskiej, warsztaty wycinanki żydowskiej, tańca izraelskiego oraz zajęcia artystyczne.

Szczegóły: http://shalom.org.pl/dzien-otwarty-uniwersytetu-trzeciego-wieku-teatru-zydowskiego-centrum-kultury-jidysz/

Miejsce: Centrum Kultury Jidysz, ul. Andersa 15

Na wszystkie wydarzenia Dnia Otwartego UTW obowiązują zapisy (do 21 sierpnia) – tel.: 22 620 47 33, e-mail: utw@jidysz.org.pl

 

25.08 WTOREK, godz. 18

Spotkanie wokół książki „Polak nierdzennie polski. Antysemicka kampania z Marca’68 przeciwko szefowi Towarzystwa Społeczno-Kulturalnego Żydów” z autorką Katarzyną Markusz

Prowadzenie: Michał Sobelman.

Miejsce: Centrum Kultury Jidysz, ul. Andersa 15

Zapisy (do 21 sierpnia) na: ckj@jidysz.org.pl lub tel. 22 409 91 005

 

26.08 ŚRODA, godz. 18

Spotkanie wokół książki „MÓJ FUTURYZM. Wspomnienia, listy, szkice, wiersze, proza” Romana Jakobsona z tłumaczką Danutą Ulicką

Prowadzenie: Xawery Stańczyk

Miejsce: Centrum Kultury Jidysz, ul. Andersa 15

Zapisy (do 21 sierpnia) na: ckj@jidysz.org.pl lub tel. 22 409 91 00

Wydarzenie towarzyszące w ramach Programu edukacyjno-kulturalnego Centrum Kultury Jidysz
Dofinansowano ze środków Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji

 

27.08 CZWARTEK, godz. 11

SESJA NAUKOWA i PREMIERA KSIĄŻKI “Cwiszn cwej weltn, oder der Dibek / Dybuk. Między dwoma światami”

godz.11.00-17.30 – TEATR ZAWSZE GRANY – SESJA NAUKOWA w 70-lecie Teatru Żydowskiego im. Estery Rachel i Idy Kamińskich. Opieka naukowa: prof. Anna Kuligowska-Korzeniewska

godz.18.00-20.00 – PREMIERA KSIĄŻKI: Szlojme Zajnwel Rappoport (Szymon An-ski) „Cwiszn cwej weltn, oder der Dibek / Dybuk. Między dwoma światami” pod redakcją naukową prof. dr hab. Anny Kuligowskiej-Korzeniewskiej. Prowadzenie: prof. dr hab. Małgorzata Leyko (Uniwersytet Łódzki)

Szczegóły: http://shalom.org.pl/sesja-naukowa-i-premiera-ksiazki-w-centrum-kultury-jiidysz/

Miejsce: Centrum Kultury Jidysz, ul. Andersa 15

Zapisy (do 21 sierpnia): ckj@jidysz.org.pl lub tel. 22 409 91 00, liczba miejsc ograniczona

uczestnicy spotkania

Uroczyste rozpoczęcie Seminarium!

Języki jidysz jak co roku żyje w Warszawie, tym razem w wersji online. Ponad 90 osób zapisało się na 18. Międzynarodowe Seminarium Języka i Kultury Jidysz organizowane przez Fundację Shalom przy współpracy CKJ.

Lekcje trwają od poniedziałku, ale dziś spotkaliśmy się na uroczystym rozpoczęciu. Przez platformę ZOOM mogliśmy się zobaczyć, poznać nauczycieli i wymienić ze sobą kilka uwag.

Wszystkich uczestników w języku jidysz przywitała Gołda Tencer, pomysłodawczyni Seminarium i założycielka Fundacji Shalom. To dzięki jej inicjatywie jidysz rozwija się w Warszawie, a teraz i na całym świecie.

O działalności Fundacji mówił Dawid Szurmiej. – Z jednej strony spotkania online nie zastąpią spotkań osobistych, ale z drugiej strony inaczej nie mielibyśmy szansy poznać tylu ciekawych ludzi – zapewniał, zapraszając jednocześnie wszystkich na Festiwal Singera, który również odbędzie się częściowo w formule zdalnej.

Nasi nauczyciele Magdalena Kozłowska, Anna Szyba, Tal Hever-Chybowski, Karolina Szymaniak, Reyze Turner, Natalia Krynicka, Agata Kondrat, Anna Rozenfeld, Etel Niborski, Shloyme Lubartovsky opowiedizeli o swoich zajęciach, na które zapraszamy!

Włączcie #ZOOMnaJidysz i dołączcie do nas!

Organizatorem Międzynarodowego Seminarium Języka i Kultury Jidysz jest Fundacja Shalom we współpracy z Centrum Kultury Jidysz.

Projekt współfinansowany przez Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji, Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego oraz Stowarzyszenie Żydowski Instytut Historyczny.

Patronat nad projektem: Muzeum Historii Żydów Polskich Polin i Żydowski Instytut Historyczny.

logo CKJ

Kolejny semestr za nami!

Centrum Kultury Jidysz od połowy marca działało w systemie zdalnym. Lektoraty języka jidysz i hebrajskiego odbywały się w formule wirtualnej. Raz w tygodniu organizowaliśmy spotkania z poezją w ramach cyklu „Literackie Środy”. Utwory Debory Vogel, Malki Lee, Juliana Tuwima, Celii Dropkin, Kadii Mołodowskiej czytali aktorzy Teatru Żydowskiego oraz edukatorki związane z CKJ. Te dwujęzyczne – polsko-jidyszowe – wieczory cieszyły się dużym zainteresowaniem odbiorców.

17 czerwca odbyło się spotkanie poświęcone „Przygodom dobrego wojaka Szwejka” w jidyszowej odsłonie – ta klasyka czeskiej literatury doczekała się bowiem tłumaczenia na język jidysz. W spotkaniu brali udział: dr Petr Jan Vinš, Jan Gondowicz i dr Karolina Szymaniak.

CKJ jest również organizatorem spotkań wokół nowości książkowych. W maju spotkanie z prof. Janem Grabowskim dotyczące publikacji „Na posterunku” prowadził online prof. Piotr Forecki. Już niedługo odbędzie się kolejne takie spotkanie – z założycielem i prezesem Yiddish Book Center, Aaronem Lansky’m, o jego książce „Przechytrzyć historię. Niezwykłe przygody człowieka, który ocalił milion książek w jidysz” porozmawia dr Karolina Szymaniak.

Działający w CKJ Uniwersytet Trzeciego Wieku był jednym z pierwszych, który przeniósł się do sieci. Słuchacze UTW dwa razy w tygodniu brali udział w wykładach na temat historii, kultury, sztuki, znanych postaci i osobowości światowych scen teatralnych i filmowych. Wykłady dotyczyły kultury żydowskiej i nie tylko. Każdego dnia odbywały się zajęcia warsztatowe dla Seniorów: pantomima, literatura jidysz, kuchnia żydowska, wycinanka żydowska, collage, taniec izraelski, nauka obsługi komputerów, lektorat języka angielskiego, hebrajskiego i jidysz oraz spotkania grupy teatralnej Simche. Słuchacze UTW pracują przez cały czas nad projektem międzypokoleniowym, w który zaangażowali się uczniowie Szkoły Podstawowej Nr 343 w Warszawie. Na teatralnej scenie seniorzy wraz z uczniami pokażą w grudniu sztukę inspirowaną „Akademią Pana Kleksa”, do której teraz próby odbywają się w przestrzeni wirtualnej.

W minionym semestrze nieprzerwanie odbywały się także przeniesione do Internetu zajęcia Żydowskiego Uniwersytetu Otwartego. W ramach zakończonego właśnie semestru słuchacze brali udział w cotygodniowych wykładach związanych z kulturą i historią Żydów europejskich. Zajęcia te, odnoszące się do tematu przewodniego semestru – ekologii, przeprowadzili badacze i naukowcy z ośrodków akademickich całej Polski.

Latem CKJ współpracuje z Fundacją Shalom, która jest organizatorem Międzynarodowego Seminarium Języka i Kultury Jidysz. Kurs odbywa się po raz osiemnasty, ale pierwszy raz prowadzony jest całkowicie online. Słuchacze będą spotykać się z wykładowcami przez trzy tygodnie – od 29 czerwca do 17 lipca. W programie znalazły się intensywne lektoraty na czterech poziomach zaawansowania, konwersacje i tutoriale językowe, warsztaty, wykłady oraz dodatkowe zajęcia weekendowe.

Statystyki:

W marcu 2020 odnotowaliśmy łączny wzrost o 39 % w stosunku do lutego 2020 i o 83 % w stosunku do marca 2019.
W kwietniu 2020 odnotowaliśmy łączny wzrost o 79 % w stosunku do marca 2020 i o 372 % w stosunku do kwietnia 2019.
W maju 2020 odnotowaliśmy łączny wzrost o 15 % w stosunku do kwietnia 2020 i o 486 % w stosunku do maja 2019.

uczestnicy spotkania

Cykl “Literackie Środy” za nami…

Dziękujemy wszystkim zaangażowanym w projekt: Karolinie Szymaniak, Sylwii Najah, Ariko Kato, Joannie Lisek, Ewie Dąbrowskiej, Belli Szwarcman-Czarnocie, Wandzie Siemaszko, Annie Rozenfeld, Piotrowi Wiszniowskiemu, Jordanowi Lee Schnee, Jerzemu Walczakowi i Annie Szybie, a także niezastąpionemu Hubertowi Osmólskiemu!

To dzięki Wam język jidysz rozbrzmiewał wirtualnie przez ostatni miesiąc…

Dziękujemy naszym Widzom za obecność, liczne komentarze, słowa podziwu i otuchy.

Dyrektor Gołdzie Tencer i Hannie Pałubie za wsparcie.

Naszym projektantom za oprawę graficzną.

To dopiero początek wydarzeń online na żywo w Centrum Kultury Jidysz. Więcej niespodzianek wkrótce…

OLYMPUS DIGITAL CAMERA

Komunikat

W związku z przedłużeniem zamknięcia instytucji kultury do odwołania, pragniemy poinformować, że jesteśmy zmuszeni odwołać wszystkie spektakle Teatru Żydowskiego oraz stacjonarne zajęcia odbywające się w Centrum Kultury Jidysz przy ul. Andersa 15 zaplanowane do 11 kwietnia b.r. Lektoraty jidysz i hebrajskiego oraz wybrane wykłady Żydowskiego Uniwersytetu Otwartego będą odbywać się w formule on-line.

O dalszych decyzjach będziemy informować na bieżąco na naszych stronach i na profilu FB.

W sprawie zwrotu biletów, uprzejmie prosimy o kontakt telefoniczny lub mailowy z Biurem Organizacji Widowni lub kasą biletową przy ul. Senatorskiej 35:

BOW: bow@teatr-zydowski.art.pl
Olga Jagnicka, tel.: 22 526 20 34; 502 544 495, o.jagnicka@teatr-zydowski.art.pl
Marta Kostyra, m.kostyra@teatr-zydowski.art.pl

Kasy biletowe przy ul. Senatorskiej 35 oraz w Klubie Dowództwa Garnizonu Warszawa, przy al. Niepodległości 141A będą nieczynne do odwołania.

Jednocześnie gorąco zapraszamy Państwa do uczestniczenia w naszych wydarzeniach on-line. Tygodniowe repertuary są dostępne na naszej stronie www.teatr-zydowski.art.pl oraz na profilu FB Teatru Żydowskiego. Teatr przygotował repertuar on-line, zbudowany zarówno ze spektakli na żywo, jak i z bogatego archiwum teatru. Proponuje widzom spotkania z historią teatru, czytania performatywne na żywo i spektakle archiwalne.

Centrum Kultury Jidysz otwiera także nowy cykl spotkań literacko-translatorskich związanych z prozą i poezją tworzoną w języku jidysz, odbywający się on-line. Szczegóły na stronach i w mediach społecznościowych CKJ.: www.jidyszland.pl FB: Centrum Kultury Jidysz / Center for Yiddish Culture instagram: @jidyszland. Wszystkie wydarzenia on-line są bezpłatne.

CKJ-GoldaTencer1

Spotkanie z Gołdą Tencer

– Gołda Tencer pokazała, że świat można zmienić, że można przywrócić życie żydowskie – tak spotkanie z dyrektor Teatru Żydowskiego w Centrum Kultury Jidysz rozpoczął Remigiusz Grzela.

25 lutego sala wykładowa CKJ pękała w szwach. Na zaproszenie słuchaczy Uniwersytetu Trzeciego Wieku na Andersa 15 przyszła założycielka tego miejsca – Gołda Tencer. O swoim życiu i książce “Jidisze Mame” rozmawiała z Katarzyną Przybyszewską-Ortonowską i Remigiuszem Grzelą.

– Od dawna mówię, że powinniśmy wystawić “Matkę Courage”, ale o Gołdzie Tencer, która z determinacją przezwycięża kłopoty – mówił Grzela. – Kiedy Teatr Żydowski został zburzony, ona postanowił grać na placu Grzybowskim.

– Od Gołdy trudno się uwolnić – przyznaje Przybyszewska-Ortonowska. – Gdy kończyłyśmy książkę, zapytałam, co teraz będzie. Gołda odpowiedziała, że już przyjęła mnie do swojej rodziny. W moim domu rodzinnym słuchało się piosenek Gołdy, jeździło się na spektakle Teatru Żydowskiego. Teraz ja musiałam wejść w świat Gołdy. Poznałam jej przyjaciół, którzy podzielili się ze mną swoimi wspomnieniami.

Sama bohaterka spotkania wyznała, że z wiekiem coraz częściej wraca do korzeni i do łódzkiej dziewczynki – Gieni Tencer. W 1968 r. wyjechała do Warszawy, bo w jej rodzinnym mieście zostały puste domy, z których wyjechali przyjaciele. – Dla mnie najważniejsza jest pamięć – podkreśla. – Teatr Powszechny mówi, że się wtrąca. A Teatr Żydowski pamięta. Jestem razem w tymi, którzy nie przeżyli. Ciągle płaczę po moim zamordowanym narodzie. My powinniśmy mówić o tym dla przyszłych pokoleń.

Ojciec założycielki Fundacji Shalom pochodził z Łukowa. Przed wojną wziął ślub. Miał żonę i córkę. Obie zginęły. Ukrywały się w bunkrze, który został wydany. Szmul Tencer trafił do obozów, w tym do Auschwitz. Miało to ogromny wpływ na całe jego późniejsze życie.

Gołda Tencer stała się symbolem odradzającego się życia żydowskiego. Od najmłodszych lat wiedziała, że zostanie aktorką. Jej ukochana rola to Lea w Dybuku. W tej sztuce występowała zresztą wielokrotnie wcielając się w różne postacie. – Dybuk jest ciągle koło mnie – zaznacza.

Gdy przyjechała do Warszawy pod koniec lat 60., na widowni Teatru Żydowskiego siedziało kilkanaście osób. – Wyjeżdżali widzowie, wyjeżdżali aktorzy. Łzy mi ciekły, ale stwierdziłam, że to jest moje miejsce na ziemi i chcę tu być. Teatr to było moje życie – mówi Gołda Tencer.

To w tym Teatrze wybuchła też wielka miłość do Szymona Szurmieja. – Szymon był kolorowym ptakiem. Bardzo go dziś brakuje – przyznaje Gołda Tencer. – Był genialnym aktorem z ogromnym poczuciem humoru. Wychodził na scenę, opowiadał dowcipy, a publiczność go kochała. Szymon jest w naszych wspomnieniach, a dopóki się o kimś pamięta, ten ktoś żyje.

Dziś Goła Tencer jest dyrektorką teatru, który nie ma swoje stałej siedziby, grając w kilku miejscach w Warszawie. – My, aktory Teatru Żydowskiego, jesteśmy jak rodzina – zapewnia Gołda Tencer. – Kłócimy się czasem, ale jesteśmy razem.

Wszystkim Państwu, którzy chcieliby tę aktorską rodzinę obejrzeć na scenie, polecamy spektakle TŻ. Szczegóły na stronie http://www.teatr-zydowski.art.pl/