Jak zwykle w ramach festiwalu Warszawa Singera zapraszamy na wydarzenia organizowane w naszym centru
24.08 SOBOTA
12.00 Warsztaty: „Żydowska tożsamość jako patchwork”
Co składa się na współczesną tożsamość żydowską? Czym w ogóle jest tożsamość? Kim jesteś? Podczas warsztatów spróbujemy wyrazić siebie przy pomocy skrawków materiałów, igły i nici, a następnie stworzymy kolektywną tkaninę patchworkową. Uszyj swoją tożsamość!
Monika Pitera – artystka plastyczka. Realizuje autorskie projekty z tkaniny. Brała udział w wystawach zbiorowych, między innymi: „Naprawiacze/The Fixers” (Muzeum Etnograficzne we Wrocławiu, 2021-2022), „100 flag na 100-lecie praw wyborczych kobiet w Polsce” (Muzeum Włókiennictwa w Łodzi, 2019). Prowadziła także warsztaty wyszywania makatek w Centrum Kultury Jidysz, współprowadziła warsztaty szycia flag filozoficznych w MSN Warszawa. Na co dzień pracuje w bibliotece szkolnej, gdzie prowadzi także kreatywne zajęcia dla dzieci (plastyczne i filmowe).
Obowiązują zapisy: ckj@jidysz.org.pl
16:00 Warsztaty: ilustracja trójwymiarowa „A rojz iz a rojz iz a rojz”
Jak oddać piękno róży? Tego dowiecie się na warsztatach z Izabelą Szumen. Podczas warsztatów w Centrum Kultury Jidysz motyw róży stanie się inspiracją do stworzenia trójwymiarowych obrazów. Uczestnicy poznają różne techniki wycinanki i kolażu.
Izabela Kokoszczyńska (Szumen) – inspiruje się przede wszystkim sztuką ludową wschodniej Europy i krajów byłego ZSRR oraz estetyką baśni niesłusznie zapomnianych, a budzących w dzieciach i dorosłych słuszną grozę. W jej realizacjach przeważają motywy roślinne i zwierzęce. Wykonuje płaskorzeźby w drewnie, haft, ilustracje, wycinanki, animacje poklatkowe, a z większych form realizuje dekoracje malarskie wcześniej odnawianych mebli i wnętrz, w tym murale oraz rekwizyty i scenografie do teledysków i filmu. Studiowała grafikę na Akademii Sztuk Pięknych i Sztukę Nowych Mediów w Polsko-Japońskiej Akademii Technik Komputerowych.
Obowiązują zapisy: ckj@jidysz.org.pl
17:00 Premiera książki „Siches chulin [Pogawędki]”. Artystyczna książka Mojżesza Brodersona i Eleazara Lisickiego Wstęp wolny
Siches chulin. Pogawędki – artystyczna książka Mojżesza Brodersona i Eleazara Lisickiego” stanowi reedycję unikatowego żydowskiego dzieła z początku XX. wieku. Irmina Gadowska, Krystyna Radziszewska oraz Dariusz Dekiert – autorzy publikacji – po raz kolejny biorą na warsztat literacko-artystyczny utwór judaistycznej awangardy okresu międzywojennego. Wcześniej badacze opracowali m.in. „Tańczymy zaczarowany taniec młodości”.
Nowa książka Gadowskiej, Radziszewskiej i Dekierta składa się z dwóch części. Pierwsza jest teoretycznym omówieniem bibliofilskiego dzieła, traktującego o ludzkich popędach (takich jak libido i śmierć). W drugiej reprodukowane są ilustracje Lisickiego oraz oryginalny tekst monodramu Brodersona wraz z tłumaczeniem na jęz. polski. Całość sytuuje się na pograniczu badań historycznych, literaturoznawczych i artystycznych.
Wydanie, mające niezwykle kunsztowny charakter, łączy modernistyczne projekty graficzne (ilustrację i religijne liternictwo) z żydowskim ekspresjonizmem. Znajdziemy w nim tematy zmysłowości, życia, śmierci i przeznaczenia z jednoczesnym zachowaniem ironii i dystansu. Pracę można odczytywać jako niekonwencjonalny eksperyment zarówno z tradycją, jak i z formą literacką czy artystyczną w ogólności. Książka z pewnością przypadnie do gustu koneserom sztuki, miłośnikom symbolicznej literatury, przedwojennej poezji, kultury i tradycji.
W dyskusji wezmą udział: prof. Krystyna Radziszewska, dr Irmina Gadowska oraz Dariusz Dekiert
25.08 NIEDZIELA
13:00 Prezentacja: Szajgec prezentuje – Cyrk w kulturze jidysz Wstęp wolny
Czy jidyszland to cyrk? Czy w języku, który przez wielu nie został uznany za pełnoprawny, mogą odnaleźć miejsce dziwolągi? Czy kultura jidysz to przestrzeń, w której mogą odnaleźć się – jak w cyrkowym namiocie – odmieńcy?
Sztukmistrz z Lublina, dama cyrkowa, siłacze i iluzjoniści. O tym wszystkim opowie Wam szajgec.
Prowadzenie:
Barbara Szablisty – romantyczna pozytywistka – pozytywistyczna romantyczka. Absolwentka Instytutu Kultury Polskiej Uniwersytetu Warszawskiego. Badaczka kultury żydowskiej. Miłośniczka literatury, mody i Taylor Swift. Prowadzi autorski profil edukacyjny @szajgec.
16:00 Prezentacja i spotkanie z Dawidem Gurfinkielem| HaKoach Wstęp wolny
HaKoach to po hebrajsku „siła”. Nazwę stowarzyszenia zaczerpnęliśmy od przedwojennego żydowskiego klubu sportowego.
Naszymi głównymi celami są: tworzenie i promowanie kultury żydowskiej, edukacja w zakresie kultury, tradycji i obyczajów żydowskich, integracja społeczności lokalnej, a także przeciwdziałanie antysemityzmowi, rasizmowi i ksenofobii. Fascynuje nas historia żydowskiej Łodzi. Główne trzony naszych działań to kultura i edukacja. Nasze plany na najbliższą przyszłość to: kampania społeczna wokół kultury żydowskiej, oprowadzania, warsztaty, imprezy i festiwale.
Dawid Gurfinkiel – działacz społeczny, zaangażowanym w integrowanie społeczności żydowskiej oraz w przełamywanie stereotypów o Żydach. Wraz z Elizą Gaust założył organizacje Ha-Koach, Ha-Makom oraz zespół muzyczny Jidyszkajt. Współpracuje z Rafałem Betlejewskim przy projekcie „Tęsknię za Tobą Żydzie”.
18:00 Wykład: For Women And Girls Only, Reshaping Jewish Orthodoxy Through The Arts In The Digital Age WYKŁAD W JĘZYKU ANGIELSKIM Wstęp wolny
W głównym nurcie portretów ultraortodoksyjnych religijnych kobiet często przedstawia się ich wiarę jako opresyjną: kobiety zyskują siłę dopiero wtedy, gdy opuszczają swoją społeczność. Ta książka wywraca to pojęcie do góry nogami. Opierając się na sześcioletniej pracy terenowej między Nowym Jorkiem a Montrealem, Jessica Roda przygląda się współczesnym przedstawieniom na scenie i ekranie proponowanym przez ultraortodoksyjne kobiety i tworzonym z myślą o nich. Ich niesamowicie tętniąca życiem żydowska scena artystyczna przeciwstawia się stereotypom, które pokazują je jako kobiety jako represjonowane, samotne w swoim sztetlu oraz pozbawione kreatywności i sprawczości.
Prowadzenie: Jessica Roda – antropolożka i etnomuzykolożka. Specjalizuje się w życiu Żydów w Ameryce Północnej i Francji oraz w międzynarodowej polityce kulturalnej. Roda uzyskała doktoraty na Uniwersytecie w Sorbonie i Uniwersytecie w Montrealu. Była stypendystką i stypendystką rezydentką na McGill University (Eakin Fellow oraz Simon i Ethel Flegg), Columbia University (Heyman Center), UCLA (Wydział Etnomuzykologii), Universidade Estadual de Campinas i Université de Paris.
26.08 PONIEDZIAŁEK
Międzypokoleniowa feta w Centrum Kultury Jidysz
14:00-16:00 „Projektujemy ślubny baldachim” – warsztaty kolażu z użyciem tkanin, prowadzenie: Monika Krajewska
Tradycyjny ślub żydowski odbywa się pod chupą – baldachimem rozstawionym w synagodze, innym wnętrzu lub na świeżym powietrzu. Warsztat rozpocznie się od prezentacji obrzędów ślubnych Żydów w różnych epokach i krajach. Poznamy je przez pryzmat obrazów, dawnych miniatur, współczesnych fotografii; zobaczymy piękno związanych z nimi przedmiotów: pierścieni, baldachimów i ketub, czyli kontraktów małżeńskich. Będzie to inspiracją do stworzenia techniką kolażu własnej propozycji baldachimu; użyjemy do tego tkanin, papierów ozdobnych, fotografii, złotych pisaków itp. Ani doświadczenie plastyczne, ani znajomość hebrajskiego nie są niezbędne.
16:00-17:30 Warsztaty tańca izraelskiego, prowadzenie: Kinga Kalupa
Tradycją Festiwalu Singera jest spotkanie z tańcem izraelskim. Z perspektywy lat widać, że najlepiej uczyć się tańca poprzez swobodne, spontaniczne włączanie się w działanie, poddawanie się muzyce, ruchowi, zaufanie ciału. Zresztą, wprowadzana przez Prowadzącą zajęcia atmosfera, jej niezwykła empatia i serdeczność pozwalają cieszyć się tańcem bez względu na stopień zaawansowania.
17:30-19:00 Warsztaty zapomnianych przedwojennych piosenek żydowskich kompozytorów i autorów tekstów, z nieodłącznym akordeonem poprowadzi: Robert Lipka
Na zajęciach śpiewane będą dawno minione piosenki. Akordeonista, animator kultury, założyciel i szef wielu amatorskich chórów, Robert Lipka poprowadzi warsztaty, podczas których na nowo zabrzmią niezwykłe, piękne piosenki.
19:00-20:00 Koncert miniorkiestry warsztatowej Roberta Lipki
Podczas koncertu zaprezentują się uczestnicy warsztatów zapomnianych przedwojennych piosenek. Zapraszamy na minikoncert podczas którego w poszerzonym składzie muzycznym zapoznamy się z efektami pracy warsztatowej, a także usłyszymy piękne piosenki, które dzięki Robertowi i jego grupie zyskały nowe życie i wspaniałą aranżację, a przede wszystkim zachęcamy do tańca!
Obowiązują zapisy: utw@jidysz.org.pl
27.08 WTOREK
17.00 Żydowski Salon Literacki: spotkanie autorskie z Patrycją Dołowy Wstęp wolny
Spotkanie z Patrycją Dołowy wokół jej najnowszej książki Pęknięte lustro. Próba portretu Adama Czerniakowa wydanej przez wydawnictwo Filtry. Spotkanie przeprowadzi Remigiusz Grzela.
23 lipca 1942 roku, zaraz po rozpoczęciu przez Niemców wielkiej akcji likwidacyjnej, prezes warszawskiego Judenratu Adama Czerniakow popełnił samobójstwo. Jedni uznali to za gest oporu, inni za oznakę tchórzostwa. Z czasem państwowotwórcze narracje Polski Ludowej i Izraela uczyniły z Czerniakowa człowieka jednoznacznie słabego i bezwolnego, który szedł na zbyt dalekie kompromisy i nie zasługuje na szacunek, a nawet pamięć przyszłych pokoleń.
Pęknięte lustro opowiada historię człowieka rozdartego między polskością a żydowskością, odrzuconego zarówno przez Polaków, jak i przez Żydów. Kreśli portret wiernego swoim ideałom inteligenta, który kieruje się dobrymi intencjami, ale brak wiedzy o prawdziwych zamiarach okupantów wypacza sens jego działań. Nie jest to książka naukowa, lecz próba zrozumienia jednostki w sytuacji tragicznej.
Patrycja Dołowy – polska pisarka, fotografka, artystka multimedialna, autorka sztuk teatralnych, esejów, artykułów, popularyzatorka nauki i sztuki, działaczka społeczno-kulturalna, dyrektorka JCC Warszawa, członkini zarządu Fundacji BioEdukacji, wykładowczyni na Wydziale Artes Liberales Uniwersytetu Warszawskiego, członkini prezydium Rady Upowszechniania Nauki Polskiej Akademii Nauk w latach 2015–2020 prezeska Polskiego Stowarzyszenia Dziennikarzy Naukowych Naukowi.pl, doktor nauk przyrodniczych.
19.00 Żydowski Salon Literacki: spotkanie wokół książki „Pomiędzy światami” z prof. Olgą Kubińską , tłumaczką i redaktorką tomów poezji Ireny Klepfisz. Prowadzi Bella Szwarcman-Czarnota Wstęp wolny
Spotkanie wokół książki wyd. słowo obraz terytoria
Pomiędzy światami. Wybór wierszy i esejów / Between Worlds: Selected Poems and Essays Ireny Klepfisz. Spotkanie z prof. Olgą Kubińską, tłumaczką i redaktorką książki przeprowadzi Bella Szwarcman-Czarnota.
Irena Klepfisz urodziła się w 1941 roku w getcie warszawskim, gdzie drugiego dnia powstania zginął jej ojciec. Po wojnie wraz z matką wyemigrowała do Szwecji, następnie do Stanów Zjednoczonych. Do dziś mieszka w Nowym Jorku. Jest Żydówką i lesbijką. Jidyszystką, feministką i aktywistką. Działa m.in. na rzecz praw mniejszości seksualnych i etnicznych oraz pokoju w Izraelu i Palestynie. W 2024 r. w wydawnictwie słowo/obraz terytoria ukazała się książka Pomiędzy światami / Between Worlds, która obejmuje obszerny wybór wierszy, przypowieści i esejów Ireny Klepfisz. Jest to edycja dwujęzyczna zawierająca przekłady na język polski i teksty w oryginale.
Olga Kubińska – polska literaturoznawczyni, dr hab. nauk humanistycznych, profesor uczelni Instytutu Anglistyki i Amerykanistyki Wydziału Filologicznego Uniwersytetu Gdańskiego oraz profesor nadzwyczajny Instytutu Pedagogiczno-Językowego Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej w Elblągu.
Bella Szwarcman-Czarnota – pisarka, publicystka, redaktorka, tłumaczka i filozofka, wieloletnia redaktorka dwumiesięcznika „Midrasz”. Znawczyni tematu dotyczącego kobiet żydowskich. Autorka kilku książek, w tym, m.in. „Znalazłam wczorajszy dzień”, „Mocą przepasały swe biodra”, „Cenniejsza niż perły” i „Księga kobiet – kobiety Księgi”, „W poszukiwaniu złotego jabłka. Lider buch – śpiewnik rodzinny”, przygotowanej wspólnie z Różą Ziątek-Czarnotą oraz Dorotą Szwarcman.
28.08 ŚRODA
13:00 Sesja popularnonaukowa w „Marzec ’68 z perspektywy przedstawicieli Emigracji” Wstęp wolny
konsultacja merytoryczna: dr Jaff J. Schatz
13:00 dr Jaff J. Schatz |SE|, „Za pięć dwunasta. Społeczność żydowska w przededniu Marca ‘68”
13:20 Krystyna Naszkowska, „Różne losy emigrantów”
13:40 prof. Andrzej Friszke, „Atmosfera pomarcowa w Polsce”
Przerwa
14:40 prof. Stanisław Krajewski, „Dezasymilacja zamiast emigracji”
15:00 debata z udziałem przedstawicieli Emigracji, m.in. dr Amalii Reisenthel |IL|, Adama Końskiego |DK|, Wolffa Rechtmana |DK|, moderator: Grzegorz Gauden
18:00 Salon literacki: Nowe oblicze „Sztukmistrza” spotkanie z prof. Moniką Adamczyk-Garbowską | nowy przekład „Sztukmistrza z Lublina” I.B. Singera Wstęp wolny
Sztukmistrz z Lublina to jedna z najsłynniejszych powieści Isaaca Bashevisa Singera. Jej akcja toczy się na tle Lublina, Warszawy i Piasków pod koniec XIX wieku. Opowiada o losach Jaszy Mazura, Żyda z ortodoksyjnej rodziny, który postanawia odstąpić od żydowskiej tradycji i religii, marząc o zawojowaniu świata. Książka doczekała się tłumaczeń na kilkadziesiąt języków, w tym na polski w 1983 roku, ale za pośrednictwem języka angielskiego. Dopiero teraz czytelnicy otrzymują bezpośredni przekład z jidysz na polski.
Nowego przekładu dokonała prof. Monika Adamczyk-Garbowska, tłumaczka literatury i znawczyni twórczości Isaaca Bashevisa Singera. Jako tekst wyjściowy posłużył jej Der kuncnmacher fun Lublin wydany w Tel Awiwie w 1971 r. Bezpośrednie tłumaczenie z języka jidysz na polski pozwoliło na odzyskanie wielu szczegółów topograficznych, elementów kulturowych i bogatej idiomatyki oryginału. Nowy przekład wzbogacony został też ilustracjami amerykańsko-koreańskiej artystki Honee Jang oddającymi niespokojny klimat opowieści pełnej nagłych zwrotów akcji i gwałtownych uczuć, tragicznej, ale niepozbawionej humoru i groteski. Wydawcą nowego przekładu jest Lokalna Organizacja Turystyczna Metropolia Lublin we współpracy z Ośrodkiem „Brama Grodzka – Teatr NN”. Edycja ukazała się w czterdzieści pięć lat od przyznania pisarzowi Nagrody Nobla.
Monika Adamczyk-Garbowska – literaturoznawczyni, profesor zwyczajny w Katedrze Lingwistyki Stosowanej Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie; tłumaczka z języka angielskiego i jidysz. Opublikowała m.in. Polska Isaaca Bashevisa Singera – rozstanie i powrót (1994), Odcienie tożsamości. Literatura żydowska jako zjawisko wielojęzyczne (2004), Kazimierz vel Kuzmir. Miasteczko różnych snów (2006), Tam był kiedyś mój dom… Księgi pamięci gmin żydowskich (2009, z Adamem Kopciowskim i Andrzejem Trzcińskim). W 2004 roku otrzymała nagrodę naukową im. Jana Karskiego i Poli Nireńskiej za badania nad literaturą jidysz, a w 2016 r. nagrodę im. Ireny Sendlerowej.
Bella Szwarcman-Czarnota – pisarka, publicystka, redaktorka, tłumaczka i filozofka, wieloletnia redaktorka dwumiesięcznika „Midrasz”. Znawczyni tematu dotyczącego kobiet żydowskich. Autorka kilku książek, w tym, m.in. „Znalazłam wczorajszy dzień”, „Mocą przepasały swe biodra”, „Cenniejsza niż perły” i „Księga kobiet – kobiety Księgi”, „W poszukiwaniu złotego jabłka. Lider buch – śpiewnik rodzinny”, przygotowanej wspólnie z Różą Ziątek-Czarnotą oraz Dorotą Szwarcman.
29.08 CZWARTEK
13:00 Spacer: „Chawa wzywa 07 – o żydowskich gangsterach, złodziejach i oszustach” Wstęp wolny
Których zaułków lepiej było unikać, kto rządził w okolicy, tego dowiecie się na tym fascynującym spacerze z Franciszkiem Bojańczykiem
Miejsce zbiórki: skwer przed Centrum Kultury Jidysz, Andersa 15
Franciszek Bojańczyk – studiował historię i hebraistykę w Warszawie, Pradze i Tel-Awiwie. Jako przewodnik i pilot oprowadzał po Izraelu, Skandynawii i USA. Współpracował m.in. z, Fundacją Taubego i Forum Dialogu, kierował działem projektów kulturalnych i komunikacji w Żydowskim Instytucie Historycznym im. Emanuela Ringelbluma, a obecnie zajmuje się kontaktami z diasporą żydowską na świecie w Muzeum POLIN.
18:00 Warsztaty kulinarne: „Mirabelka z Muranowa” BRAK WOLNYCH MIEJSC
Słynna muranowska mirabelka, tzw. mirabelka z Nalewek, o której pisała i Hanna Kral i Cezary Harasimowicz stała się inspiracją dla smakowitych warsztatów z nutką historii w tle. Żółta, soczysta kuleczka przynosi wspomnienie dzieciństwa, ale też jest ważnym symbolem Muranowa. Zapraszamy na najsmaczniejsze warsztaty, które poprowadzi Katarzyna Batarowska.
Katarzyna Batarowska – animatorka kultury, wieloletnia opiekunka artystyczna Teatrzyku Lalkowego Simche, była koordynatorką Uniwersytetu Trzeciego Wieku Teatru Żydowskiego, obecnie zajmuje się edukacją w TR. Prowadzi także warsztaty żydowskiej kuchni wegetariańskiej w Centrum Kultury Jidysz. Wraz ze słuchaczami UTW przygotowała setki dań inspirowanych kuchnią żydowską i innymi z całego świata. Najmłodszych uczyła jak zawijać rugelaszki, z czym najlepiej smakują hamantasze i jak samodzielnie ugotować kluski z dziurką.
Obowiązują zapisy: ckj@jidysz.org.pl
18.00 Działanie performatywne : „Jeśli pomyślisz żółty, to będzie herbata, jeśli pomyślisz brązowy, to będzie kawa”
Wydarzenie inspirowane między innymi postacią i twórczością Gertrud Grunow – niemiecko-żydowską artystką i pedagożką związaną z Bauhausem. Działanie odbędzie się na osi kolor-dźwięk-ruch, nawiązując do teorii harmonizacji Grunow. Zastanowimy się nad skojarzeniami z poszczególnymi kolorami, a także jak brzmią i czy można je zatańczyć. Postaramy się stworzyć nową historię koloru, rysując, malując i próbując napisać bardziej lub mniej absurdalne, miniaturowe formy literackie.
Natalia Chmielarz – koordynatorka i kuratorka projektów kulturalno-artystycznych o tematyce wielokulturowej, zwłaszcza zaś języka i kultury Żydów aszkenazyjskich. Realizatorka festiwali: AN EPELE – אַן עפּעלע FESTIWAL JABŁKA (2021) oraz BULBES בולבעס – FESTIWAL ZIEMNIAKA (2022), łączących polsko-żydowskie dziedzictwo kulturowe. Od niedawna realizuje się w indywidualnej praktyce artystycznej. Debiutowała projektem „Der Kiosk/A geruder in kiosk” (2023, instalacja ready-made) zrealizowanym w ramach open calla łódzkiej Fundacji ARTernatywa. Obecnie pracuje nad wystawą multimedialną „Kwiaty wymieszałam z ziemią wszędzie” w duecie z fotografką Dorotą Stolarską-Kultys (Rotacyjny Dom Kultury, wrzesień 2024) i nad akcją mail-artową.
Współpracuje między innymi z Centrum Kultury Jidysz i Fundacją Shalom, Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN, Stowarzyszeniem Zasiej, Fundacją Ziemniaki i. Razem z przyjaciółką prowadzi audycję poświęconą muzyce bliskowschodniej w Radio Kampus.
30.08 PIĄTEK
17.00 Klub Miłośników Kultury Żydowskiej | Wykład: „Dotknąć czasu. Opowieść o życiu i poezji Rywki Basman-Ben Chaim” | Bella Szwarcman-Czarnota Wstęp wolny
Gołębie mówią w jidysz,
sama to słyszałam.
Zadumane,
słowa przesyłają
ziemi
i szukają ziarna.
(fragment wiersza Rywki Basman-Ben Chaim Gołębie mówią w jidysz, tłum. Bella Szwarcman-Czarnota )
Opowieść o życiu i poezji Rywki Basman-Ben Chaim, poetce tworzącej w jidysz, zmarłej w marcu 2023 w wieku 98 lat. Jej poezji towarzyszyło malarstwo męża Szmuela Ben Chaima oraz muzyka komponowana do jej wierszy. Urodziła się w Wiłkomierzu, jako młoda dziewczyna przeżyła getto wileńskie i obóz dla dziewcząt i kobiet w Kaiserwald. Osiadła wraz z mężem najpierw w kibucu HaMapil, potem w Safedzie – mieście artystów, studiowała też literaturę angielską na Columbii.
Jej wiersze tłumaczyła na angielski Zelda Kahan-Newman, która nawiązała z poetką żywy, osobisty kontakt. Po śmierci Rywki Basman wyznała, że przeżywa żałobę po niej, jak po matce. Zrządzeniem losu zmarła niedługo po poetce, której twórczości poświęciła blog. Zaprezentuję zarówno wiersze poetki, jak i twórczość Szmuela Ben Chaima, pieśni do słów Rywki Basman oraz sylwetkę Zeldy Kahan-Newman.
Bella Szwarcman-Czarnota– pisarka, publicystka, redaktorka, tłumaczka i filozofka, wieloletnia redaktorka dwumiesięcznika „Midrasz”. Znawczyni tematu dotyczącego kobiet żydowskich. Autorka kilku książek, w tym, m.in. „Znalazłam wczorajszy dzień”, „Mocą przepasały swe biodra”, „Cenniejsza niż perły” i „Księga kobiet – kobiety Księgi”, „W poszukiwaniu złotego jabłka. Lider buch – śpiewnik rodzinny”, przygotowanej wspólnie z Różą Ziątek-Czarnotą oraz Dorotą Szwarcman.
19.00 Pokaz filmu: „Bojowniczki! One walczyły w getcie warszawskim”, reż. Rafael Lewandowski Wstęp wolny
Film opowiada o Cywii Lubetkin – jednej z kluczowych postaci Żydowskiej Organizacji Bojowej i bohaterki Powstania w getcie warszawskim oraz Racheli Auerbach – pisarce i dziennikarce, dzięki której po wojnie udało się odnaleźć pierwszą część Podziemnego Archiwum Getta Warszawy, najważniejszego świadectwa Zagłady.
31.08 SOBOTA
11.00 KINDERWELT: Warsztaty kulinarne: rodzinne warsztaty i wspólny wegański brunch
Podczas spotkania będziemy rozmawiać o jedzeniu i lepić wegańskie kreplech czyli małe, pyszne pierożki, które super smakują z czerwonym barszczem. Potrawy zjemy podczas wspólnego, rodzinnego brunchu w kuchni przy Andersa 15.
Dlaczego kreplech? Potrawa ta związana jest z nadchodzącym, jesiennym świętem szałasów.
Dlaczego brunch? Bo lubimy jeść, rozmawiać i celebrować powolność.
Obowiązują zapisy: klub@jidysz.org.pl
Zofia Mioduszewska-Wajszczak – prowadząca klub Kinderwelt w Centrum Kultury Jidysz
16.00 Spacer miejski: „Warszawskie dybuki. Spacer śladami Warszawy spektralnej” Wstęp wolny
Miejsce zbiórki: skwer przed Centrum Kultury Jidysz, Andersa 15
Karolina Szymaniak – polska jidyszystka, literaturoznawczyni, tłumaczka, redaktorka, lektorka języka jidysz, doktor nauk humanistycznych. Zajmuje się nowoczesną literaturą jidysz, problematyką modernizmu, awangardy oraz literaturą pisaną przez kobiety
17:00 Warsztaty kulinarne z Alessią Di Donato„Co dwie sznytki, to nie jedna”
Wstęp płatny: 70 zł, Obowiązują zapisy: ckj@jidysz.org.pl
MENU:
Sabich (pita, amba, skhug, smażony bakłażan, tahini, chilli, huevos haminados)
Kawior „Singera” (chleb pszenno-żytni, pasztet z wątróbki drobiowej, konfitura cebulowa, saba)
Whitefish sandwich (chałka, mus z sielawy, ogórek, rzodkiewka fermentowana, salsa verde)
Chałka jesienna (chałka, antonówka)
Alessia Di Donato – rzymianka z urodzenia, szefowa kuchni specjalizująca się w pieczywie i cukiernictwie; uczy technik kulinarnych, pisze o jedzeniu; miłośniczka sztuki, podróży i dobrego życia. Absolwentka prestiżowych szkół kulinarnych: Le Cordon Bleu, Accademia Italiana Del Pane oraz Paidei. Popularyzatorka kuchni żydowskiej, podróżuje po całym świecie
w poszukiwaniu żydowskich smaków, odtwarza zapomniane receptury
i proponuje nowe wersje znanych potraw. Od lat współpracuje z Muzeum POLIN i innymi instytucjami związanymi z kulturą żydowską prowadząc warsztaty i kursy kulinarne. Dzięki swoim daniom zabiera nas w podróż przez kuchnię sefardyjską i aszkenazyjską.
19:30 Spotkanie z Małgorzatą Czyńską wokół książki „Julia Keilowa. Metaloplastyczka na nowe czasy” Wstęp wolny
Biografia przywracająca pamięć o Julii Keilowej – ikonie polskiego wzornictwa, wybitnej rzeźbiarce i metaloplastyczce.
W dwudziestoleciu międzywojennym projektowała dla największych polskich wytwórców platerów: Frageta, Norblina i braci Henneberg. Oszczędne w formie projekty Keilowej cieszyły się powodzeniem i znakomicie pasowały do modernistycznych wnętrz. Dzisiaj to ikony polskiego wzornictwa art déco, ale życiorys ich projektantki jest niemal nieznany. Małgorzata Czyńska rekonstruuje tę biografię.
Keilowa konsekwentnie budowała własną markę: w 1933 roku otworzyła prywatną pracownię metaloplastyki i stworzyła kilkaset różnych wzorów, które masowo powielano. Jej prace były prezentowane na wystawach światowych w Paryżu i Nowym Jorku. Projektując, operowała najprostszymi bryłami geometrycznymi: kulą, prostopadłościanem i stożkiem, a kształty jej przedmiotów odbiegały od zwyczajowych form. Do jej najsłynniejszych projektów należy cukiernica „Jabłko królewskie” dla Fabryki Wyrobów Srebrnych i Platerowanych J. Fraget. Tę błyskotliwą karierę przerwała wojna – zginęła w 1943 roku, najprawdopodobniej na warszawskim Pawiaku.
Andrzej Pałys – Absolwent Instytutu Historii Sztuki Uniwersytetu Warszawskiego. Kurator, krytyk, kolekcjoner, antykwariusz, marszand. Za pracę poświęconą krytyce artystycznej w “Wiadomościach Literackich” otrzymał nagrodę im. Jana Józefa Lipskiego. Jego zainteresowania orbitują wokół dziewiętnasto- i dwudziestowiecznej kultury i sztuki zasymilowanych Żydów oraz nowoczesnego maranizmu. W przeszłości był kuratorem wystaw: “Sztuka czasów kryzysów”, “Rauchen verboten! Pali się!”, “Chora sztuka”. Flaneur, uczestniczący obserwator życia społeczno-kulturalnego. Publikował m. in. w “Przekroju”, “Lampie”, “Liberte”, “Dwutygodniku”. Niereformowalny miłośnik Skamandrytów i kotki Hani. Obecnie oddany fascynacji prozą Josepha Rotha.
Małgorzata Czyńska – dziennikarka, pisarka, historyczka sztuki, krytyczka dizajnu i kuratorka wystaw, stypendystka Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Autorka m.in. Kobro. Skok w przestrzeń (2016, wyróżniona Górnośląską Nagrodę Literacką “Juliusz”) i Berezowska. Nagość dla wszystkich (2018). W 2020 roku nakładem Wydawnictwa Marginesy ukazały się jej Kobiety z obrazów, Kobiety z obrazów. Nowe historie (2021), Witkacy i kobiety (2022), Kobiety z obrazów. Polki (2022), Dwurnik – robotnik sztuki (2023).
1.09 NIEDZIELA
11.00 KINDERWELT: Przebieramy się za zwierzęta z bajek Singera
W bajkach Isaaca Bashevisa Singera występują zwierzęta: kozy, świerszcze, koguty, konie, karpie. A także papugi, lwy, psy i koty. Podczas warsztatów posłuchamy bajkowych historii i przebierzemy się za wybrane zwierzęta. Wykonamy stroje, fryzury i makijaże. Zastanowimy się, jak poruszają się i zachowują zwierzęcy bohaterowie i bohaterki Singera. Zrobimy pamiątkową sesję zdjęciową. Kto z Was nie lubi przebieranek?
Obowiązują zapisy: klub@jidysz.org.pl
Zofia Mioduszewska-Wajszczak – prowadząca klub Kinderwelt w Centrum Kultury Jidysz
14:00 Przystanek Poezja: Irena Klepfisz, Dinozaury i większe sprawy w przekładzie Olgi Kubińskiej, Justyny Bilik, Bożeny Keff, Katarzyny Koszarek, Pauliny Kruk Wstęp wolny
16:00 Warsztaty kulturoznawczo-artystyczne: Psychodeliki w kulturze jidysz
W czasie warsztatu porozmawiamy o nazwach ziół, grzybów i innych środków zmieniających świadomość. Omówimy ich wykorzystanie w tradycyjnej medycynie, praktykach ezoterycznych i mistycznych, a także wśród żydowskiej bohemy.
Sięgniemy, jak to zwykle bywa i do literatury, i do prasy, i do historii kultury. Na koniec przygotujemy wspólnie fiolki z perfumami naturalnymi na bazie olejów i olejków eterycznych.
UWAGA: nie trzeba znać jidysz
Obowiązują zapisy: ckj@jidysz.org.pl
Prowadzenie:
Karolina Szymaniak – polska jidyszystka, literaturoznawczyni, tłumaczka, redaktorka, lektorka języka jidysz, doktor nauk humanistycznych. Zajmuje się nowoczesną literaturą jidysz, problematyką modernizmu, awangardy oraz literaturą pisaną przez kobiety
Natalia Chmielarz – koordynatorka i kuratorka projektów kulturalno-artystycznych o tematyce wielokulturowej, zwłaszcza zaś języka i kultury Żydów aszkenazyjskich. Realizatorka festiwali: AN EPELE – אַן עפּעלע FESTIWAL JABŁKA (2021) oraz BULBES בולבעס – FESTIWAL ZIEMNIAKA (2022), łączących polsko-żydowskie dziedzictwo kulturowe. Od niedawna realizuje się w indywidualnej praktyce artystycznej. Debiutowała projektem „Der Kiosk/A geruder in kiosk” (2023, instalacja ready-made) zrealizowanym w ramach open calla łódzkiej Fundacji ARTernatywa. Obecnie pracuje nad wystawą multimedialną „Kwiaty wymieszałam z ziemią wszędzie” w duecie z fotografką Dorotą Stolarską-Kultys (Rotacyjny Dom Kultury, wrzesień 2024) i nad akcją mail-artową.
Współpracuje między innymi z Centrum Kultury Jidysz i Fundacją Shalom, Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN, Stowarzyszeniem Zasiej, Fundacją Ziemniaki i. Razem z przyjaciółką prowadzi audycję poświęconą muzyce bliskowschodniej w Radio Kampus.
