2024 w CKJ

2024 był dla nas bardzo pracowity! Przez 11 miesięcy działaliśmy, by zaoferować Wam różnorodne wydarzenia związane z kulturą jidysz.
Kontynuowaliśmy nasze całoroczne projekty:
???? lektoraty jidysz i hebrajskiego
???? Żydowski Uniwersytet Otwarty
???? Uniwersytet Trzeciego Wieku
Odbyło się:
???? 8 warsztatów kulinarnych
???? 12 warsztatów artystycznych
???? 7 interdyscyplinarnych warsztatów jidyszowych,
????15 spotkań książkowych (w tym pierwsze spotkanie Book Clubu).
Otworzyliśmy klub Kinderwelt! ????
W ramach którego zorganizowaliśmy warsztaty sensoryczne dla młodszych i warsztaty rodzinne, do tego wycieczki i serię koncertów.
Koordynatorką projektu jest Zofia Mioduszewska-Wajszczak.
???? Na Andersa 15 odbyła się pierwsza w historii Noc Muzeów z działaniem „Cwiszn di szures”.
???? Po 4 latach nasze Międzynarodowe Letnie Seminarium Języka i Kultury Jidysz wróciło na Muranów, gdzie kilkadziesiąt osób z całego świata uczestniczyło w 2-3 tygodniowym kursie.
???? Końcowi roku towarzyszył otwarty przez nas Open Call na działania artystyczne TRANSGRESJE, z którego wyłoniliśmy 4 projekty, które zostały zaprezentowane w naszym Centrum. Odbyły się warsztaty Macieja Zdanowicza, działanie performatywne Mili Nowackiej, warsztaty szycia ze skrawków z Anną Rabbit, performans Jacka Wajszczaka.
W ramach Open Callu miała miejsce rezydencja artystyczna Macieja Zdanowicza zwieńczona wernisażem „Czytając pęknięcia. Z gliny i słów”.
????????‍♀️Jak co roku współtworzyliśmy Festiwal Warszawa Singera, podczas którego w naszym centrum odbyło się około 30 wydarzeń.
Ponadto zorganizowaliśmy:
bal Purimowy, spacer literacki, karaoke, słuchowisko, wielojęzyczne grzybobranie, Transgresyjną sobotę – dzień otwarty towarzyszący trwającemu semestrowi Żydowskiego Uniwersytetu Otwartego pod hasłem TRANSGRESJE.
Wraz z Polskie Towarzystwo Studiów Jidyszystycznych wpółorganizowaliśmy seminarium Friedmanowskie, a wraz z Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN gotowanie performatywne w ramach festiwalu TISZ.
Słówkiem roku było zdecydowanie słowo PROJEKT, z którym wchodzimy w nowy rok. Już niedługo wrócimy z kolejną porcją pomysłów!
_____________
Relacje ze wszystkich wydarzeń znajdziecie na naszej stronie internetowej jidyszland.pl. Zachęcamy również do obserwowania nas na Instagramie @jidyszland

„Czytając pęknięcia. Z gliny i słów” – relacja z wernisażu

W niedzielę 1 grudnia odbył się wernisaż wystawy Macieja Zdanowicza „Czytając pęknięcia. Z gliny i słów”. Powyżej krótka relacja z tego wieczoru.

Projekt powstał w ramach rezydencji artystycznej CKJ zrealizowanej w ramach Open Callu CKJ – Transgresje kultury żydowskiej.

⚪️Instalację można oglądać do 6 grudnia od 10:00 do 19:00, 7 grudnia w godzinach 12:00-18:00 i 8 grudnia w godzinach 12:00-17:00
 
⚪️ Projekt bada zjawisko transgresji i graniczności, łącząc legendę o Golemie z życiem Józefa Rajnfelda, artysty, zmagającego się z żydowską i queerową tożsamością. Zasadniczym elementem działania jest seria glinianych reliefów typograficznych, stanowiących formę przestrzennej transpozycji listów miłosnych Rajnfelda do Jarosława Iwaszkiewicza.
Prace zrealizowane w surowej glinie szamotowej, bez poddania ich wypałowi stają się obiektami naturalnej destrukcji. Tym samym etap wysychania form, pękania, kruszenia jest immanentnym elementem artystycznego założenia, stając się metaforą bycia pomiędzy normami społecznymi, które wykluczają, tłumią indywidualność, wyrazem funkcjonowania na granicy walki, o tożsamość i miłość.
Powstające działanie wpisuje się w losy Golema – uosabiającego pragnienie bezpieczeństwa, a zarazem wyrażające niepewność istnienia. Całości towarzyszy forma wideo – dokamerowego performatywnego czytania rajnfeldowskiej korespondencji.
Wystawa prezentująca efekty rezydencji Macieja Zdanowicza w Centrum Kultury Jidysz przyjmuje kształt interwencji site-specific, wykorzystując atmosferę i specyfikę miejsca.

MILA NOWACKA | SPRZĘŻENIE ZWROTNE – relacja

Tak wyglądało sprzężenie zwrotne Mili Nowackiej – artystki, której projekt wybrano w naszym Open Callu CKJ – Transgresje kultury żydowskiej.
Działanie Mili przedstawiało zjawisko sprzężenia zwrotnego wideo, w którym sygnały wideo na żywo są zapętlane w systemie, tworząc dynamiczne i abstrakcyjne wzory wizualne. Interakcja z tym procesem w czasie rzeczywistym umożliwia uczestnikom odkrywanie jego estetycznej plastyczności, zachęcając do głębszego zrozumienia mediów i percepcji, a także relacji między technologią a kreatywnością.
Podczas wydarzenia artystka eksplorowała także język jidysz.
 
Foto: Mikołaj Pilchowski
 
_______________________________________________________________________________
Dofinansowano ze środków Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji

Transgresyjna sobota – relacja

Wydarzenia w naszym centrum od 23 do 26 listopada związane były z tematem transgresji. Motywem przewodnim trwającemu semestrowi Żydowskiego Uniwersytetu Otwartego pod hasłem Transgresje kultury żydowskiej ????oraz zorganizowanego przez nas artystycznego open calla nt transgresji w kulturze żydowskiej.
Przedstawiamy relację z transgresyjnej soboty i niedzieli. A w kolejnych dniach pojawią się tu jeszcze zdjęcia z działań piątkowych i wczorajszego wernisażu!

„Wylej swój gniew” Lameda Szapiry – relacja ze spotkania

14 listopada odbyło się w naszym centrym spotkaniu dotyczące książki wydanej przez Warsztaty Kultur książki „Wylej swój gniew” Lameda Szapiry w tłumaczeniu Belli Szwarcman-Czarnoty, która otrzymała za ten przekład nagrodę magazynu „Literatura na świecie” za najlepszy przekład na język polski w kategorii prozatorskiej 2023 roku.
W rozmowie z Barbarą Szablisty tłumaczka opowiedziała o pracy nad tekstem tego niezwykłego, a wciąż mało znanego pisarza. Szapiro pochodził z Ukrainy, pierwsze kroki literackie stawiał w Warszawie, rozwinął się twórczo w Nowym Jorku i Los Angeles, gdzie spędził resztę życia.
 
Opowiadania zawarte w zbiorze to zarówno „opowiadania pogromowe”, które należą do najbardziej znanych tekstów pisarza, jak i te opowiadające o życiu emigrantów w Stanach Zjednoczonych. Znajdują się tam też takie, które łączą ze sobą te dwa ważne dla pisarze tematy. Choć tematyka większości tekstów jest trudna, pełna okrucieństwa, pisarz posługuje się tu językiem pięknym, widać w nich w pełni ukształtowany impresjonistyczny styl Szapiry.

A jingele, a mejdele: Ciocia Cicha & Spółka – relacja z koncertu

16 listopada odbył się u nas trzeci koncert z cyklu A jingele, a mejdele, który odbywa się w klubie Kinderwelt. Tym razem gościliśmy Ciocię Cichą i spółkę.
Na Kinderweltowym kanale YouTube znajdziecie relację z koncertu, a pod linkiem możecie obejrzeć nagranie.
 
Na koncercie usłyszeliśmy piosenki z repertuaru Karolina Cicha i Spółki w specjalnych aranżacjach przeznaczonych dla młodego widza. Pojawiły się też nowe utwory z albumu „Ciociu, jeszcze raz”, który artystka zapowiada na przyszły rok. W piosenkach dla dzieci Cicha czerpie inspirację z osobistych doświadczeń w roli „cioci”. Ten niespodziewany rozdział w życiu Cichej zaowocował serią piosenek, które stają się nie tylko zabawą, ale też narzędziem do refleksji nad ludzkimi emocjami i relacjami. Projekt jest hołdem dla wyobraźni i kreatywności, a jednocześnie zaproszeniem do świata, w którym każdy, bez względu na wiek, może na chwilę wrócić do beztroskiego dzieciństwa.
 
Karolina Cicha: śpiew, gra na akordeonie i klawiszach
w Spółce wystąpili:
Karolina Matuszkiewicz: fidele kolanowe
Mateusz Szemraj: cymbały, saz, oud
_____________________________________________
Zrealizowano ze środków Krajowego Planu Odbudowy i Zwiększania Odporności (KPO)

#1 Book club: „Pasja według G.H” – relacja

12 listopada odbył się pierwszy book club Jidyszlandu, który prowadzili Jagoda Gawliczek i Krystian Furga. Dyskutowaliśmy o nowej dla polskiego czytelnika książce Clarice Lispector wydanej przez Wydawnictwo Filtry w tłumaczeniu Gabriela Borowskiego i Wojciecha Sawali.
„Pasja według G.H” to opowieść niełatwa, choć rozpoczyna się od prostej chwili w życiu głównej bohaterki – bogatej mieszkanki Rio de Janeiro. Chęć posprzątania pokoju zajmowanego dotychczas przez służącą przemienia się w Kafkowską (nie tylko ze względu na karalucha) opowieść o rozpadającym się poczuciu własnej tożsamości.
Po napisaniu powieści autorka musiała odpocząć i jej kolejną książką był dość prosty romans. Ta niedługa fabuła jest trudna, ale już od pierwszych stron przyciąga zdaniami, które tylko Lispector potrafiła układać.

Fradl Sztok „Białe futra i inne opowiadania” – relacja ze spotkania

Tydzień temu odbyło się u nas spotkanie wokół zbioru opowiadań Fradl Sztok wydanego przez Fame Art Books & Music, a tłumaczonego m.in. przez nasze dwie gościnie Bellę Szwarcman-Czarnotę i Karolinę Szymaniak.
W rozmowie z Sarą Herczyńską opowiedziały nie tylko o pracy nad książką, zapoznały nas również z obszernym kontekstem, w jakim funkcjonuje proza tej jidyszowej pisarki.
Dotychczas nietłumaczona na polski Sztok ostatni tekst opublikowała w 1942. Mimo tej niewielkiej ilości znanych nam tekstów, wciąż pozostaje inspiracją dla twórców.
O jej braku w świecie literackim pisała już w 1930 Rachela Auerbach, zastanawiając się, skąd wynika milczenie pisarki i czy nie jest to skutek środowiska literatury jidysz czy nieprzyjaznego pisarkom świata w ogóle.
Proza Sztok jest szczególna, najwiecej wyraża się tu opisami zmysłów: zapachu, smaku, dotyku i dźwięku. Często to one tworzą ramę narracji. Przez wprowadzenie mowy pozornie zależnej Sztok jest w stanie wprawić i swoich bohaterów i czytelnika w jakiś rodzaj językowego szaleństwa.
Porównana na okładce do Virginii Woolf (prawdopodobnie ze względu na zabiegi językowe) i Sylvii Plath (z którą łączy ją doświadczenie zakładów psychiatrycznych) broni się jednak sama, pozostając wyjątkową pisarką na tle innych twórców jidyszowych i nie.

Jidysz i spirytyzm – relacja z warsztatów

Podczas ostatnich warsztatów jidyszowych zapanował mrok, a naszą salę oświetlały tylko świece. Tematem warsztatów był spirytyzm, więc taki klimat rozumiał się sam przez się. Z Karoliną Szymaniak odwiedziliśmy przedziwne adresy oferujące przepowiadanie przyszłości, klucz do proroctwa i usługi telepatyczne.