Admin

Kolejne Seminarium Jidysz odbyło się w Warszawie

Na Muranowie, w sercu dawnej dzielnicy żydowskiej, już po raz 21. studenci z całego świata brali udział w intensywnej letniej nauce języka Żydów aszkenazyjskich. Fundacja Shalom wraz z Centrum Kultury Jidysz zorganizowała Międzynarodowym Seminarium Języka i Kultury Jidysz, które odbyło się w dniach 26 czerwca-14 lipca 2023.

Inicjatorką tego projektu jest założycielka Fundacji Shalom i Dyrektor Teatru Żydowskiego im. Estery Rachel i Idy Kamińskich w Warszawie – Gołda Tencer. – W tym języku powstały wielkie dzieła literatury. My kultywujemy tradycję naszych przodków, przekazując ją dalej, następnym pokoleniom, które będą mogły poznawać bogatą jidyszową kulturę – wyjaśnia.

Znajomość jidysz umożliwia odkrywanie żydowskiej kultury, która cieszy się coraz większą popularnością, prowadzenie badań naukowych, czytanie jidyszowej literatury w oryginale lub archiwalnych dokumentów. Przede wszystkim jest to okazja do poznania pasjonatów, historyków, badaczy i jidyszystów z całego świata, bo wśród studentów znajdują się osoby ze Stanów Zjednoczonych, Kanady, Izraela, Wielkiej Brytanii oraz Polski.

Zajęcia odbywały się w pięciu grupach na czterech poziomach zaawansowania, w formule stacjonarnej oraz online. W tym roku skupiały się wokół tematu przewodniego, jakim jest kultura fizyczna. Lektorzy to uznani i doświadczeni nauczyciele, którzy od wielu lat dzielą się pasją do języka jidysz, ucząc go na całym świecie. Zajęcia prowadzili Natalia Krynicka, Reyze J. Turner, Philip Schwartz, Magdalena Kozłowska, Ethel Niborski, Karo Wegner, Aleksandra Gluba-Pieprz i Anna Szyba. Uczestnicy seminarium nie tylko uczyli się mówić, czytać i pisać w języku jidysz, ale także śpiewać i gotować.

Odbył się także cykl specjalistycznych wykładów (po angielsku) na temat historii i kultury polskich Żydów i jidyszowego kręgu środkowoeuropejskiego, które wygłosili naukowcy z ośrodków naukowych w Polsce i za granicą. W tym roku uczestnicy wysłuchali wykładów: Goal of Goals: The History and Politics Behind Jewish Sports In Pre-War Lublin (Piotr Nazaruk), Around Us a Sea of Fire (Martyna Steckiewicz), Movement-games from Vilne around 1920 – an interactive lecture (Janina Wurbs), Not only shabes (Franciszek Bojańczyk), Splash! Vistula river in Yiddish culture – performative lecture by the river (Karolina Szymaniak), Boys showing off. Polish-Jewish Strongmen and Boxers and the changing Notions of Masculinity (Mariusz Kałczewiak).

Na miejscu w Warszawie lub z zacisza własnego domu, w otoczeniu uczestniczek i uczestników z całego świata i pod okiem najlepszych specjalistów – Seminarium po raz kolejny umożliwiło poznanie niezwykłej historii i tradycji związanej z językiem i kulturą Żydów aszkenazyjskich.

Więcej informacji na stronie internetowej http://jidyszland.pl/pl/seminarium-jidysz/

Patronat nad projektem: Żydowski Instytut Historyczny im. E. Ringelbluma, Muzeum Historii Żydów Polskich Polin.

Projekt dofinansowany ze środków Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji.

Projekt dofinansowany ze środków Stowarzyszenia Żydowski Instytut Historyczny.

Dziękujemy za kolejny rok UTW!

Przez cały rok pracowaliśmy nad repertuarem, który dziś mogliśmy wszystkim Państwu zaprezentować. Wspólnie obejrzeliśmy pokaz wycinanek żydowskich i prac plastycznych przygotowanych na warsztatach Moniki Krajewskiej, pokaz tańca izraelskiego, którego nauczyliśmy się od Moniki Leszczyńskiej oraz spektakle teatralne.

Z Ryszardem Kluge ćwiczyliśmy miesiącami pantomimę, z Katarzyną Batarowską przygotowaliśmy liczne przedstawienia teatru lalkowego Simche, a z Tiną Winnicką i Teresą Wrońską sztukę, w której teatr łączy się z piosenką. Wiemy, że publiczności się podobało!

Dziś w Klubie Dowództwa Garnizonu Warszawa rozpoczęliśmy obchody zakończenia roku akademickiego 2023. Dziękujemy serdecznie wszystkim, którzy sprawili, że od października do czerwca możemy tak wspaniale spędzać wspólnie czas: Pani Dyrektor Gołdzie Tencer, zastępczyni dyrektora Hannie Pałubie, koordynatorce UTW i organizatorce naszego uczelnianego życia Kasi Batarowskiej oraz wszystkim pracownikom Teatru Żydowskiego. Do zobaczenia w kolejnym semestrze!

Program dofinansowany ze środków Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji

Na zdjęciu wykładowczyni podczas wykładu w Centrum Kultury Jidysz.

Obchody Purim w CKJ

Hamantasze, przebrania i wspólna zabawa – tak spędziliśmy tegoroczny Purim przy Andersa 15.

Obchody świątecznego dnia zaczęliśmy od wykładu Moniki Krajewskiej, która przybliżyła nam historię Purim i treść Księgi Estery. “To jakby baśń z tysiąca i jednej nocy” – mówiła nasza wykładowczyni.

To opowieść o przetrwaniu narodu żydowskiego wbrew wszelkim przeciwnościom i powód do hucznego świętowania.

Purim nie może obejść się bez hamantaszy oraz innych pyszności, jakie przygotowali nasi słuchacze. Były słodkości, ale też pyszne ryby, placki i inne przekąski.

Na koniec wszyscy bawiliśmy się przy muzyce 🙂

Dziękujemy za wspólną zabawę i do zobaczenia na kolejnych wydarzeniach przy Andersa 15!

Projekt dofinansowany ze środków Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji

Na zdjęciu słoik z naklejką z napisem "Zmysły"

Rozbudź zmysły – warsztaty tworzenia świec sojowych

Warsztaty robienia świec sojowych za nami, ale aromat olejków eterycznych nadal unosi się w naszej kuchni…

Powstały świece będące interpretacjami wierszy poetek tworzących w języku jidysz, ale też autorskie pomysły i eksperymenty olfaktoryczne.

Udało nam się też stworzyć kolektywną świecę – prawdziwe zmysłowe dzieło zapachowe

Warsztaty towarzyszyły rekrutacji na nowy semestr Żydowskiego Uniwersytetu Otwartego, którego tematem przewodnim są ZMYSŁY.

Do zobaczenia na kolejnych warsztatach artystycznych w marcu!

Sfinansowano ze środków Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji

19. Festiwal Singera NA BIS

Na platformie VOD Warszawa raz jeszcze można obejrzeć wybrane materiały z ostatniej edycji Festiwalu Warszawa Singera. Wśród nich wydarzenia zorganizowane w CKJ.

Zapraszamy do obejrzenia relacji ze spotkania wokół książki „Wizyta” Kathariny Volckmer z udziałem Aleksandry Bartelskiej i Adama Lipszyca, sesji naukowej „Kultura i polityka. W 70. rocznicę śmierci/mordu na członkach Żydowskiego Komitetu Antyfaszystowskiego w ZSRR” i opowieści muzycznej Agnieszki Aysen Kaim.

Wszystkie wydarzenia Festiwalu Singera na bis: https://vod.warszawa.pl/strona/1/produkty/sekcja/368/warszawa-singera-or-19-festiwal-kultury-zydowskiej-na-bis

Spotkanie wokół książki „Wizyta”:

https://vod.warszawa.pl/strona/1/produkty/vod/6f722f69-27da-492b-98cf-ab9c66d808a0/zydowski-salon-literacki-spotkanie-wokol-ksiazki-wizyta-kathariny-volckmer-z-udzialem-aleksandry-bartelskiej-i-adama-lipszyca

Sesja naukowa:

https://vod.warszawa.pl/strona/1/produkty/vod/842d495d-a094-4bfb-a707-79589523d7a5/sesja-naukowa-w-centrum-kultury-jidysz-kultura-i-polityka-w-70-rocznice-smierci-mordu-na-czlonkach-zydowskiego-komitetu-antyfaszystowskiego-w-zsrr

Opowieść muzyczna:

https://vod.warszawa.pl/strona/1/produkty/vod/78b277fc-408d-4075-9399-1e8e9cfd40bf/opowiesc-muzyczna-rekoczyny-opowiesc-kobiecego-gniewu-agnieszka-aysen-kaim-i-mateusz-szemraj

Cztery osoby stoją przed mikrofonami, za nimi krzesło i keyboard.

Chanukowe spotkanie w CKJ

Wspólne śpiewy, zabawa oraz pyszne placki przygotowane w naszej kuchni pod okiem Katarzyny Batarowskiej – tak 16 grudnia rozpoczęliśmy świętowanie Chanuki.

Aktorzy Teatru Żydowskiego – Adrianna Dorociak, Adrianna Kieś i Daniel Czacza Antoniewicz – przygotowali dla nas koncert piosenek chanukowych i nie tylko. Występ reżyserowała oraz akompaniowała Teresa Wrońska, dyrektor muzyczna Teatru.

W tym czasie w kuchni trwały przygotowania do uczty. Placki ziemniaczane oraz serowe, a do tego pączki – typowe potrawy na Chanukę zaproponowały uczestniczki warsztatów kulinarnych Katarzyny Batarowskiej.

Wspólna zabawa, śpiew i radość zagościły na Andersa 15 z okazji Święta Świateł.

Program współfinansowany przez Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji

Bulbesowe ziny

Ziny to wolność i dowolność, czysta swoboda w formie i treści. Na BULBES בולבעס – FESTIWALU ZIEMNIAKA Zuza Kruk i Julia Fukiet poprowadziły warsztaty zinowe z użyciem ziemniaków! Publikujemy wybrane z nich!

Sfinansowano ze środków Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji

Przepisy z warsztatów kulinarnych w ramach TISZ-u

16 października zaprosiliśmy Was na wspólne gotowanie w CKJ, które odbyło się w ramach TISZ Festiwalu Żydowskiego Jedzenia. Polecamy przepisy na potrawy, które tego dnia wspólnie przygotowaliśmy!

PASTA Z DYNI I TAHINI (dla 4 osób)

1 kg obranej dyni piżmowej
3 łyżki oliwy
1 łyżeczka mielonego cynamonu
70 g jasnej pasty tahini
120 g greckiego jogurtu
2 zmiażdżone ząbki czosnku
1 łyżeczka zmieszanych czarnych i białych ziaren sezamu
1 1/2 syropu daktylowego lub klonowego
2 łyżki posiekanej kolendry

Włożyć dynię do brytfanny, polać oliwą, posypać cynamonem i szczyptą soli. Przykryć folią aluminiową, piec w piekarniku nagrzanym do 180 stopni (z termoobiegiem), przemieszać raz w ciągu pieczenia. Odstawić do ostygnięcia.

Do wystudzonej dyni dodać tahini, jogurt i czosnek, zmiksować pulsacyjnie wszystkie składniki, by zmieniły się w grudkowatą, nie zaś gładką masę. Można to też zrobić ręcznie za pomocą widelca.

Rozsmarować pastę na płaskim półmisku, posypać sezamem, skropić syropem klonowym, posypać posiekaną kolendrą. Podawać z chlebem na przystawkę.

SAŁATKA Z PĘCZAKU I ZIELONEJ PIETRUSZKI (na 4 porcje)

40 g pęczaku
150 g sera feta
6 łyżek oliwy
1 łyżeczka za’ataru
1/2 uprażonych i zmiażdżonych w moździerzu nasion kolendry
1/2 łyżeczki mielonego kuminu
80 g posiekanej natki pietruszki
4 drobno siekane dymki
2 przeciśnięte przez praskę ząbki czosnku
40 g uprażonych i grubo posiekanych orzechów nerkowca
1 zielona papryka bez gniazd nasiennych pokrojona w centymetrową kostkę
1/2 łyżeczki mielonego ziela angielskiego
2 łyżki soku z cytryny
sól, pieprz

Pęczak ugotować w dużej ilości wody ok. 30-35 minut do czasu aż będzie miękki, ale nie rozgotowany. Odcedzić na sitku, potrząsnąć, żeby usunąć resztki wody, przełożyć do dużej misy.

Pokruszyć fetę na kawałki (mniej więcej wielkości 2 cm), delikatnie wymieszać w małej misce z 1 1/2 łyżki oliwy, za’atarem, kolendrą i kuminem. Odstawić na kilka minut do zamarynowania, a w tym czasie przygotować resztę sałatki.

Posiekać drobno pietruszkę, włożyć do miski z dymką, czosnkiem, orzechami, papryką, zielem angielskim, sokiem z cytryny, pozostałą oliwą i ugotowanym pęczakiem. Wymieszać dokładnie, doprawić do smaku. Przed podaniem posypać marynowaną fetą.

MEZE Z MARCHEWKI PO MAROKAŃSKU (dla 4 osób)

3 marchewki
3 ząbki czosnku
1 łyżka czerwonego wina
ocet
2 łyżki oliwy z oliwek
1 łyżeczka cukru
1’2 łyżeczki kuminu
sok z połowy cytryny
siekana natka pietruszki
sól

Marchewki obrać i pokroić i cienkie plasterki. Gotować w lekko osolonej wodzie, aż trochę zmiękną, ale nie będą całkowicie ugotowane. Wodę odlać, marchewki osuszyć, przełożyć do miski.

Czosnek posiekać. W małej misce wymieszać ocet, olej, szczyptę cukru, kumin, sok z cytryny, dodać czosnek. Marchew polać sosem, dobrze wymieszać. Posypać solą, czarnym pieprzem i natką pietruszki.

Najlepiej odstawić marchew na co najmniej godzinę, by składniki się przegryzły.

PASTA Z BOBU I AWOKADO (4 porcje)

250 g łuskanego bobu (świeżego lub mrożonego)
190 g awokado obranego i grubo siekanego
1 cytryna: skórka starta i 1 1/2 łyżki soku
60 ml oliwy
2 drobno siekane dymki
sól

Bób zblanszować, odcedzić, przepłukać zimną wodą, znów odcedzić. Wyjąć z łupin, odłożyć osobno 50 g ziaren. Resztę bobu zmielić z awokado, sokiem i z cytryny, 2 łyżkami oliwy, solą. Zmiksować na dość gładką masę.

Na małym ogniu podgrzać na patelni 2 pozostałe łyżki oliwy, podsmażyć dymkę ze skórką z cytryny. Zdjąć z ognia, wmieszać w bób.

Przed samym podaniem posypać pozostałym bobem.

JAJA SMAŻONE W SKORUPKACH (6 porcji)

6 jaj
4 łyżki masła
4 łyżki bułki tartej
pęczek koperku
sól, pieprz

Jajka ugotować na twardo. Ostudzić i osuszyć. Ostrym nożem (najlepiej z piłką) przekroić wzdłuż na pół. Wydrążyć nie uszkadzając skorupek. Białka i żółtka drobno posiekać i rozgnieść widelcem. Wymieszać z 2 łyżkami miękkiego masła i koperkiem. Doprawić solą i pieprzem. Masę jajeczną nałożyć do skorupek, posypać bułką tartą. Resztę masła roztopić na patelni, połówki jajek ułożyć bułką tartą do spodu. Przykryć i trzymać na niezbyt dużym ogniu przez kilka minut.

TACOS Z KAPUSTY Z SELEREM I DAKTYLOWYM SOSEM BARBEQUE (4 do 6 porcji)

16 liści białej kapusty z odciętym nerwem
1 upieczony seler pokrojony na 16 klinów (piekarnik rozgrzać do 170 stopni z termoobiegiem. Seler pokroić na kawałki, nakłuć widelcem, posmarować 2 łyżkami oliwy, posypać solą, piec ok. 35 minut)
120 g miękkiego sera koziego bez skórki
2 limonki pokrojone na cząstki, do podania
sól

SOS
90 ml oliwy
drobno posiekana szalotka
2 zmiażdżone ząbki czosnku
1/4 łyżeczki chilli w płatkach
60 ml octu balsamicznego
1/4 łyżeczki papryki wędzonej w proszku
1/2 łyżeczki mielonego kuminu
100 g daktyli bez pestek grubo posiekanych

AROMATYCZNA OLIWA
90 ml oliwy
2 czerwone chilli pokrojone w pierścionki
2 posiekane ząbki czosnku
2 łyżeczki lekko pokruszonych ziaren kolendry
2 łyżeczki drobno siekanego szczypiorku

Sos: do małego rondelka wlać dwie łyżki oliwy, dodać szalotkę i czosnek. smażyć na małym ogniu, aż cebula zmięknie i się zezłoci. Dodać pozostałe składniki (poza resztą oliwy) oraz 130 ml wody i 1/2 łyżeczki soli. Wymieszać i doprowadzić niemal do wrzenia. Zmniejszyć ogień i gotować ok. 8 minut aż daktyle zmiękną zupełnie. Odstawić do ostygnięcia. Następnie zmiksować z pozostałą oliwą na gładki sos.

Aromatyczna oliwa: w rondlu lub na patelni umieścić wszystkie składniki z wyjątkiem szczypiorku. Dodać 1/4 łyżeczki soli. Smażyć na wolnym ogniu przez ok. 8 minut, aż czosnek zmięknie i uwolni się jego aromat. Zdjąć z ognia i wmieszać szczypiorek.

We wrzącej, osolonej wodzie zblanszować liście kapusty przez ok. 30-60 sekund, aż przestaną być surowe, ale nadal będą jędrne. Osuszyć dokładnie liście, ponieważ nie powinny być mokre.

Kawałki selera zgrilować na patelni (można w trakcie posmarować je syropem klonowym lub miodem i oliwą) aż do zrumienienia. Następnie posmarować je przygotowanym sosem barbeque.

Położyć po kawałku selera na każdym liściu kapusty. Dodać kozi ser, skropić aromatyczną oliwą. Podawać gorące, z cząstkami limonki.

SAŁATKA Z OGÓRKA I CYTRYNY Z ZA’ATAREM (4 porcje)

3 cytryny
4 1/2 łyżki oliwy
1 1/2 łyżeczki suszonej mięty
1 1/2 łyżeczki za’ataru
1 pokrojona w drobną kostkę szalotka
1 1/2 chilli krojonego w cienkie paski
1 duży ogórek krojony wzdłuż na plasterki grubości 0,5 cm (bez nasion)
60 g roszponki
pęczek koperku grubo siekany
pęczek bazylii
świeża mięta – pęczek
sól

Wycisnąć sok z 2 cytryn, wlać go do miski. Z pozostałej cytryny wykroić 7 cienkich plasterków, wyjąć pestki, pozbyć się skórki i drobno posiekać. Wrzucić do miski. Dodać oliwę, suszoną miętę, za’atar, szalotkę, chilli, ogórek, łyżeczkę soli. Dobrze to wszystko wymieszać, dorzucić roszponkę i zioła. Delikatnie przemieszać i podawać od razu.

CZULENT WARZYWNY (4 porcje)

1 cebula
2 łodygi selera naciowego
1 duży ziemniaki
1 duża marchewka
1 duża pietruszka
2 ziarna ziela angielskiego
2 liście laurowe
5 suszonych fig
laska cynamonu
szklanka wody
100g czerwonej soczewicy
3-4 łyżki passaty pomidorowej
oliwa
sól
biały pieprz

Warzywa obrać i pokroić w kostkę podobnej wielkości. Niech kostka nie będzie duża- do 1cm. W garnku rozgrzać kilka łyżek oliwy. Dodać posiekaną cebulę i seler. Po 5 minutach dodać resztę warzyw, ziele angielskie, liście laurowe i laskę cynamonu oraz dużą szczyptę soli i wodę. Dusić pod przykryciem około 10 minut. Dodać soczewicę, posiekane figi i jeśli jest potrzeba jeszcze odrobine wody. Dusić pod przykryciem kolejne 10-20 minut. Kiedy warzywa są już dość miękkie dodać passatę pomidorową. Wymieszać. Doprawić.

Podsumowanie Festiwalu Warszawa Singera w CKJ

Warsztaty, wykłady, koncerty, spotkania wokół ciekawych książek – wydarzenia dla osób w różnym wieku – to program, jaki proponowaliśmy w czasie tegorocznego Festiwalu Warszawa Singera.

28 sierpnia eksperymentowaliśmy z techniką kolażu, inspirując się prądami filozoficznymi, które wyrosły na gruncie kultury żydowskiej. Warsztaty artystyczne w ramach Festiwal Warszawa Singera prowadziły Julia Szawiel i Alicja Balcerak. Tego dnia zaprosiliśmy też na warsztaty muzyczne prowadzone przez Nataliyę Uteshevą Kasyanchyk, oraz muzyczną opowieść Agnieszki Aysen Kaim z akompaniamentem Mateusza Szemraja.

29 września Międzypokoleniową Fetę w CKJ zaczęliśmy od “Szalom, witajcie!” – warsztatu collage prowadzonego przez Monikę Krajewską. Uczyliśmy się nowych i ciekawych technik, tworząc własne prace. Jednocześnie Rafał Dajbor zabrał nas w podróż po życiu i twórczości Idy Kamińskiej. Dzięki grze miejskiej poznaliśmy wiele teatralnych ciekawostek.

Czy można żyć bez miłości? Na to pytanie odpowiedzieliśmy podczas warsztatów zapomnianych przedwojennych piosenek, które prowadził Robert Lipka.

W naszej kuchni pod okiem Katarzyny Batarowskiej powstawały potrawy “na raz” do ręki i w sam raz na sierpniową pogodę. Było wspaniale. A z hummusu batatowego, buraczanej raity, chipsów za’atarowych, twiatów sezamowych, sera w miodzie i pistacjach, sałatki śliwkowej w sosie z fig oraz pęczakowego tabbouleh w zielonych łódkach zostało wspomnienie.

Międzypokoleniowa feta nie mogła obyć się bez warsztatów malarskich pani Anny Marii Czubaczyńskiej oraz lekcji tańców izraelskich z Moniką Leszczyńską.

30 sierpnia odbyło się spotkanie z prof. Sławomirem Buryłą wokół publikacji “Getto warszawskie w literaturze polskiej, a 1 września sesja naukowa “Kultura i polityka”.

2 września zaprosiliśmy Was na Tencerówkę! Były warsztaty tradycyjnej żydowskiej kuchni (w zweganizowanej wersji), które zwieńczyła wspólna uczta. Gdy słońce nad Muranowem zaczęło sposobić się do zachodu, w półmroku sal CKJ-u rozgościł się mistrz kaligrafii, który chętnym i niestrudzonym gościom i gościniom wróży przyszłość. Stroniącym od astrologii oraz tym, którym od sztuki kulinarnej milsze jest wspólne muzykowanie, do gustu przypadły z pewnością warsztaty piosenki jidysz z kierowniczką muzyczną Teatru Żydowskiego Teresą Wrońską.

Na zakończenie wieczoru wysłuchaliśmy solowego koncertu „Must remain unspoken” Natana Kryszka. Kameralny występ solowy, który artysta zaproponował słuchaczom i słuchaczkom, to wariacja na temat hebrajskiej litery bet – a więc połączenie sztuki muzycznej z tradycjami mistycznymi. A to wszystko przy akompaniamencie saksofonu i instrumentów własnego pomysłu!

3 września rozmawialiśmy o książce “Wizyta” Kathariny Volckmer. W książce tożsamość rozumiana jest wielorako i wielostronnie. Z jednej strony mamy kwestię tożsamości płciowej, która jest w sposób nierozerwalny złączona z kwestią tożsamości narodowej, językowej, usytuowania w tym, a nie innym pokoleniu oraz kraju. Bohaterka jest emigrantką, którą goni przeszłość. Autorka “Wizyty” jest Niemką mieszkającą w Anglii i napisała książkę po angielsku. Ten monolog ma status wyznania intymnego, ale nie we własnym języku – co jest sprawą istotną. Kwestia niemieckiej winy, usytuowania się niemieckości wobec świata żydowskiego i zbrodni popełnionej na Żydach to również jeden z centralnych tematów publikacji.

Spotkanie odbyło się w cyklu Żydowski Salon Literacki w ramach Festiwalu Warszawa Singera.

“Kultura i polityka” – sesja naukowa w CKJ

“Kultura i polityka. W 70. rocznicę śmierci/mordu na członkach Żydowskiego Komitetu Antyfaszystowskiego w ZSRR” to tytuł sesji naukowej, jaka odbyła się 1 września w CKJ.

Żydzi odgrywali znaczą rolę w rosyjskim ruchu rewolucyjnym. W kierownictwie partii bolszewickiej było stosunkowo wielu Żydów, ale nic nie wskazuje na to, by miało to wpływ na stosunek państwa do Żydów. Byli oni traktowani podobnie, jak inne mniejszości.

Joanna Nalewajko-Kulikov przybliżyła działalność Jewsekcji oraz jej działaczy. Część społeczności żydowskiej nie znała rosyjskiego na tyle, by móc swobodnie w nim funkcjonować, dlatego istniała potrzeba tłumaczenia “z bolszewickiego na żydowski”. Miało to służyć przybliżeniu programu bolszewików oraz zwerbowania ich do organizacji. Wkrótce jednak nastąpiła walka z nacjonalizmem żydowskim, z rabinami, z judaizmem oraz rugowanie hebrajskiego. Zwalczanie języka hebrajskiego przedstawiano jako walkę z klerykalizmem. Dochodziło do sowietyzacji języka – hebraizmy zapisywano fonetycznie, by każda niewykształcona osoba mogła je przeczytać.

Joanna Degler przybliżyła postać Chany Lewin – poetki, żołnierki i feministki. Była ona jedną z najbardziej aktywnych pisarek okresu przedwojennego. Miała wątpliwość, czy w nowej rzeczywistości kwestia kobieca została właściwie rozwiązana. Czy nie było tak, że dokonała się rewolucja, ale jej cenę poniosą kobiety. Powoływała się też na swoje doświadczenie – kobiety, która walczyła z karabinem w ręku.

Postać Szyry Gorszman jako reportażystki przedstawiła Karolina Szymaniak, prezentując fragmenty dotyczące lata oraz ludzi nauki. Twórczość tej pisarki charakteryzuje silna obecność reporterskiego ja, indywidualne niedopowiedziane historie, tajemnice – szczególnie jeśli chodzi o tożsamość żydowską po wojnie. Jej utwory dają wgląd w codzienne życie żydowskie w ZSRR, uwzględniając podskórne poczucie wyobcowania i traumy.

Anna Rozenfeld mówiła o Idzie Kamińskiej i jej doświadczeniu uchodźctwa. Kamińska zaczęła grać na scenie w wieku 6 lat. Angażowała się w rozwój teatru jidysz. Pod koniec lat 30. drastycznie ograniczono instytucje żydowskie w ZSRR, teatry mogły jednak funkcjonować. Kamińska otrzymała zaproszenie do kierowania teatrem Zachodniej Ukrainy wraz z obietnicą finansowania. Sądziła, że w ten sposób kultura jidysz może nie tylko przetrwać, ale również się rozwijać. Dopiero później przyszło rozczarowanie i świadomość wykorzystania sztuki żydowskiej do celów propagandowych.

Magdalena Ruta przedstawiła sylwetki żydowskich poetów gułagu, a Philip Schwartz mówił o stosunkach polsko-sowieckie z perspektywy literatury jidyszowej w latach 40. i 50. XX wieku.

Szmuel Halkin był dziewiątym dzieckiem w rodzinie i mawiał, że z tego tytułu musi mieć szczęście. Icyk Manger uznawał go za jednego z największych i najsubtelniejszych poetów jidysz. Biografię oraz twórczość Halkina przybliżyła Bella Szwarcman-Czarnota. Dzieje Halkina potoczyły się wyjątkowo. W 1929 r. ukazał się jego drugi tom poezji “Ból i męstwo”, spotykając się z krytyką, że to twórczość zbyt pesymistyczna, bez wiary w lepsze jutro. Jego utwory były mocno osadzone w kulturze żydowskiej. W czasie II wojny światowej poeta należał do Żydowskiego Komitetu Antyfaszystowskiego.

Maria Sławek z Instytutu Mieczysława Wajnberga mówiła o twórczości kompozytora, prezentując uczestnikom nagrania utworów w jidysz m.in. we własnym wykonaniu.

Sesja naukowa odbyła się w ramach Festiwalu Warszawa Singera pod opieką naukową Karoliny Szymaniak.

Jidyszland

All posts by : Admin