archiwalne zdjęcia Żydów polskich

Archiwum

2012

CZYTANIE ŻYDOWSKIEGO MURANOWA

Muranów ma bardzo bogatą i skomplikowaną historię, ściśle związaną z faktem, iż zamieszkany był głównie przez ludność żydowską. Przedwojenny Muranów był centrum żydowskiego życia w Warszawie, działało tu prężne środowisko intelektualne, rozwijała się kultura i elity społeczno-polityczne, kwitło rzemiosło i handel. Tu też mieszkały obok siebie społeczność polska i żydowska nawiązując ze sobą naturalne kontakty i dialog. Wszystko to przerwała wojna. Muranów jest dzielnicą zbudowaną na gruzach, kryjących w sobie dramat ludności żydowskiej, mieszkającej w getcie. Ślady kolorytu tej dzielnicy istnieją dziś już tylko w bogatej literaturze żydowskich pisarzy, którą pragniemy przybliżyć mieszkańcom Warszawy. Działania podjęte w ramach projektu skoncentrowane są nie tylko na okresie wojny oraz tematyce getta i Zagłady, lecz przede wszystkim na wspomnianym okresie rozkwitu życia żydowskiego w Warszawie.

Projekt współfinansowany przez Urząd Dzielnicy Śródmieście m. st. Warszawy

2011

KOBIETY MURANOWA

Nauczycielki, wychowawczynie, działaczki…

Dawne i współczesne mieszkanki Muranowa i okolic

Celem projektu było odkrycie związku między historycznymi i współczesnymi mieszkankami Muranowa, które odgrywały i odgrywają ważne role w swoich małych społecznościach. Składał się on z trzech modułów: warsztaty, wykłady i spacery z przewodnikiem. Spacery i wykłady były imprezami otwartymi dla dowolnej liczby uczestników. Do udziału w warsztatach zaprosiliśmy 15 osób, które mogły wdrożyć się w historię Muranowa, który przez długi czas był ośrodkiem żydowskiej społeczności Warszawy, ale także nauczyły się pracy z tekstami źródłowymi i sposobu zastosowania informacji uzyskanych podczas lektury tych tekstów w praktyce – w tym przypadku, w przestrzeni miejskiej. Miały one możliwość poznania najnowszych metod badania historii i pogłębienia swojej wiedzy historycznej w zakresie historii Polski, Warszawy i Muranowa. Projekt miał na celu unaocznienie uczestnikom i uczestniczkom, że aktywność i działalność społeczna może wpływać na kształt lokalnego środowiska, społeczeństwa, w którym żyją.

Drodzy Państwo, w ramach projektu uruchomiony został blog, serdecznie zachęcamy, by na niego zajrzeć: http://warszefroj.wordpress.com/

Projekt, współfinansowany przez Fundację WBK, realizowany od lutego do czerwca 2011

2012

SEMINARIUM CZYTANIA LITERATURY JIDYSZ

Uczestnicy seminarium poprzez lekturę tekstów pisarzy żydowskich wraz z prowadzącymi podjęli próbę interpretacji skomplikowanej, wielowarstwowej przestrzeni Muranowa. Efektem seminarium są przygotowane przez uczestników propozycje projektów, które w przyszłości mogłyby zostać zrealizowane w przestrzeni Muranowa.

Prowadzący: prof. Jacek Leociak, dr Karolina Szymaniak, dr Elżbieta Janicka

WYKŁADY

4 lipca – Beata Chomątowska, Wirtualna wycieczka po powojennym Muranowie

19 lipca – Joanna Nalewajko-Kulikov, Historia prasy jidysz

20 września – Agnieszka Witkowska, Warszawa jest moja a ja jestem jej. Powiem więcej: jestem nią.

13 listopada – Beata Chomątowska, Czy na Muranowie straszy?

6 grudnia – Mateusz Skrzeczkowski, Studium jednej fotografii, Ulica Leszno

13 grudnia – Mateusz Skrzeczkowski, Jedwabna chusta a zawrót głowy

SPACERY

22 września – Czy Muranów da się przeczytać?

Agnieszka Witkowska-Krych przybliżyła uczestnikom spacery przestrzeń getta warszawskiego przy pomocy fragmentów wspomnień jego mieszkańców.

09 grudnia – Doświadczenie przestrzeni, doświadczenie granicy, Elżbieta Janicka opowiedziała uczestnikom spaceru o sposobach upamiętniania ważnych dla historii Warszawy wydarzeń w przestrzeni miejskiej.

DZIAŁANIA W PRZESTRZENI MIEJSKIEJ

7 października 2012 – Radio balet

21 października 2012 – Gra miejska – ulicami żydowskiej Warszawy

17 października 2012 – Letterboxing

2009

PERSPEKTYWY ROZWOJU JĘZYKA JIDYSZ W POLSCE
6-8 listopada 2009

Konferencja

Śródborów

Perspektywy rozwoju badań i popularyzacji kultury i języka jidysz w Polsce: cele zjazdu

Otwierając debatę nad perspektywami, jakie rysują się przed językiem jidysz w naszym kraju, nie sposób uciec od myśli o Zagładzie, ponieważ to właśnie ten język i wyrażana w nim kultura są największymi ofiarami II wojny światowej. W przedmowie do tomu Jidyszland–przestrzenie polskie Ewa Geller i Monika Polit nazwały Polskę kolebką cywilizacji aszkenazyjskiej. Niezależnie od tego, czy zgadzamy się z tym stwierdzeniem, musimy przyznać, że Polska była ważnym punktem na mapie cywilizacji żydowskiej. Paradoksem jest, że kultura kwitnąca na naszych ziemiach przez wiele stuleci, znalazła swój koniec w gettach i obozach śmierci zbudowanych na terenie naszego kraju. Po zakończeniu wojny na niewiele zdały się wysiłki garstki ocalonych, zmierzające do odbudowy tego, co zostało skazane na śmierć wraz z Żydami – od środowiska twórców począwszy, przez instytucje kulturalne, po całą infrastrukturę, która daje możliwość wyrażania myśli w ojczystym języku. Rok 1968 jest dla Polski symboliczną datą, zamykającą eksperyment znany pod nazwą nusech Pojln, co oznaczało próbę tworzenia postępowej kultury świeckiej w kształcie wypracowanym przez polskich Żydów-komunistów. Od tamtego czasu już tylko nieliczne jednostki i instytucje w naszym kraju podejmowały działania głównie o charakterze symbolicznym. Zabrakło twórców, zabrakło odbiorców, zamilkł mame loszn.

2007

CYFROWA BIBLIOTEKA LITERATURY JIDYSZ
www.polona.pl

Kolekcja dzieł najwybitniejszych autorów piszących w języku jidysz przed II wojną światową pochodząca ze zbiorów Biblioteki Narodowej, dostępna w ramach Cyfrowej Bibliotki Narodowej „Polona”.

Liczący obecnie ponad 230 pozycji cyfrowy zbiór dzieł w języku jidysz powstał w 2007 roku jako pierwsza niepolskojęzyczna kolekcja w CBN Polona. Kolekcja, dostępna na stronie www.polona.pl pod nazwą „Literatura jidysz”, adresowana jest do miłośników kultury jidysz na całym świecie.

Odwiedzając stronę, czytelnik ma szansę zapoznać się z publikacjami wydanymi pod koniec XIX i na początku XX wieku. W zbiorze prezentowane są teksty z bogatego zbioru literatury w tym języku, jakim dysponuje Biblioteka Narodowa. Dostępne są także książki i czasopisma z dwudziestolecia międzywojennego, a więc z okresu, w którym w II Rzeczypospolitej znajdowała się największa diaspora żydowska w Europie.

W zbiorze znajdują się utwory blisko stu najważniejszych autorów jidysz – poetów, prozaików, dramaturgów. Są wśród nich pionierzy tworczości literackiej w tym języku, m.in. Salomon Ettinger, Mendele Mojcher Sforim oraz autorzy późniejsi, jak Abraham Goldfaden, Icchok Lejb Perec czy Szolem-Alejchemi inni. Ze względu na obowiązujące prawa autorskie na stronie nie mogły się znaleźć dzieła pisarzy późniejszych, jak choćby Izaaka B. Singera.

Ocalony z pożogi drugiej wojny światowej fragment dziedzictwa polskiej społeczności żydowskiej przez wiele lat spoczywał zapomniany w bibliotecznych zbiorach. Dzięki wspólnemu przedsięwzięciu Biblioteki Narodowej i Fundacji Shalom ma on na nowo szansę cieszyć się zainteresowaniem społeczeństwa, a także stać się cennym źródłem oryginalnych tekstów w jidysz dostępnym dla studentów, doktorantów i dla wszystkich osób uczących się języka jidysz.