Warszawa Singera – „Siches chulin [Pogawędki]”. Artystyczna książka Mojżesza Brodersona i Eleazara Lisickiego
24.08.2024 17:00
Premiera książki „Siches chulin [Pogawędki]”. Artystyczna książka Mojżesza Brodersona i Eleazara Lisickiego Wstęp wolny
Siches chulin. Pogawędki – artystyczna książka Mojżesza Brodersona i Eleazara Lisickiego” stanowi reedycję unikatowego żydowskiego dzieła z początku XX. wieku. Irmina Gadowska, Krystyna Radziszewska oraz Dariusz Dekiert – autorzy publikacji – po raz kolejny biorą na warsztat literacko-artystyczny utwór judaistycznej awangardy okresu międzywojennego. Wcześniej badacze opracowali m.in. „Tańczymy zaczarowany taniec młodości”.
Nowa książka Gadowskiej, Radziszewskiej i Dekierta składa się z dwóch części. Pierwsza jest teoretycznym omówieniem bibliofilskiego dzieła, traktującego o ludzkich popędach (takich jak libido i śmierć). W drugiej reprodukowane są ilustracje Lisickiego oraz oryginalny tekst monodramu Brodersona wraz z tłumaczeniem na jęz. polski. Całość sytuuje się na pograniczu badań historycznych, literaturoznawczych i artystycznych.
Wydanie, mające niezwykle kunsztowny charakter, łączy modernistyczne projekty graficzne (ilustrację i religijne liternictwo) z żydowskim ekspresjonizmem. Znajdziemy w nim tematy zmysłowości, życia, śmierci i przeznaczenia z jednoczesnym zachowaniem ironii i dystansu. Pracę można odczytywać jako niekonwencjonalny eksperyment zarówno z tradycją, jak i z formą literacką czy artystyczną w ogólności. Książka z pewnością przypadnie do gustu koneserom sztuki, miłośnikom symbolicznej literatury, przedwojennej poezji, kultury i tradycji.
W dyskusji wezmą udział: prof. Krystyna Radziszewska, dr Irmina Gadowska oraz Dariusz Dekiert
Siches chulin. Ajne fun di geszichten (Moskwa 1917). To adaptacja ludowej baśni Maase szel Jeruszalmi [Opowieść o jerozolimczyku]. Lissitzky’ego Broderson poznał podczas pobytu w Moskwie w latach 1914–1918. Obu twórców połączyła przyjaźń oraz fascynacja żydowską tradycją i folklorem.
Mojżesz Broderson ur. 1890 w Moskwie, zm.1956 w Warszawie. Polski poeta tworzący w języku jidysz, malarz i rysownik żydowskiego pochodze-nia. Był jedną z czołowych postaci żydowskiej awangardy w Łodzi oraz czołowych poetów okresu międzywojennego w Polsce. Wydawał pierwsze w Polsce ekspresjonistyczne czasopismo żydowskie – almanach Jung Jidysz (1919), był współzałożycielem grupy Jung Jidysz i twórcą jej założeń ideowych, propagujących poszukiwanie narodowej sztuki żydowskiej.
Twórca, w 1927 r. (m.in. wraz z żoną Sonią Mandelbaum pseud. Szejne Miriam) Łódzkiego Żydowskiego Rewiowo-Kameralnego Teatru „Ararat”.
Eleazar Markowicz Lisicki (El Lissitzky) ur. 1890 w Poczinoku, zm. 1941 w Moskwie. Rosyjski malarz, grafik, architekt, typograf i fotografik. Urodzony w rodzinie żydowskiej. Studiował architekturę i zgłębiał żydowską sztukę i ornamentykę w starych synagogach. W 1919 został profesorem w Szkole Sztuk Pięknych w Witebsku. Poznał tam artystów reprezentujących różne kierunki malarskie, m.in. Marca Chagalla i Kazimierza Malewicza. Pracował w: Niemczech, Holandii i Szwajcarii, będąc jednocześnie od 1921 profesorem na ASP w Moskwie. W 1925 roku wrócił do Moskwy i zaangażował się w pracę w postrewolucyjnej szkole – Wchutiemasie. Lisicki był współtwórcą konstruktywizmu. Charakterystyczne są w jego sztuce proste form geometrycznych, które można odczytywać symbolicznie.